Ons land lijkt steeds meer verdeeld te zijn in de zogenaamde ‘witte en zwarte scholen’. Een mogelijke oplossing om segregatie in het onderwijs tegen te gaan is de stadsschool, geïntroduceerd door Micha de Winter (De Volkskrant, 2017). Dit programma houdt in dat leerlingen van twee verschillende scholen 12 keer per jaar samen een les volgen uit het bestaande curriculum. Hierdoor komen leerlingen met verschillende etnische achtergronden op een veilige manier met elkaar in contact, waar zij elkaar normaal gesproken niet zouden ontmoeten.
Volgens de Winter zal de stadsschool segregatie tegengaan, maar naar mijn mening schiet het huidige idee van de stadsschool tekort. Segregatie is een probleem, maar om dit tegen te gaan moet het idee van De Winter worden aangepast. Bovendien lijkt de stadsschool niet de optimale oplossing te zijn om segregatie tegen te gaan.
Segregratie problematisch?
Segregatie is volgens sommigen niet per se verwerpelijk en met het instellen van gelijkheid, wordt de vrijheid van bijvoorbeeld ouders ingeperkt (Merry, Driessen, & Oulali, 2012). De vrijwillige scheiding tussen bevolkingsgroepen heeft volgens dit onderzoek meer voor- dan nadelen, maar uit ander onderzoek blijkt dat met wie je op school zit er wel degelijk toe doet (Rumberger & Palardy, 2000). Hoewel de sociaaleconomische status van de school volgens dit onderzoek een belangrijkere bijdrage levert aan de resultaten van leerlingen dan de etnische achtergrond, lopen status en achtergrond vaak hand in hand, wat suggereert dat scheiding over scholen naar etnische achtergond wel degelijk een probleem is. Saskia Milder, leraarondersteuner op het speciaal onderwijs, deelt deze mening:
“segregatie in het onderwijs leidt tot segregatie in de samenleving en dat is zeker een probleem” (Milder, 2019).
Oorzaken
Nu blijkt dat onderwijssegregatie een probleem is, rust ons nog de vraag of de stadsschool de juiste oplossing is voor dit probleem. De oorzaak van segregatie ligt in drie gebieden (Bakker, 2012). Ten eerste zijn private scholen niet voor iedereen betaalbaar, waardoor deze scholen enkel uit leerlingen van de hogere klasse bestaan. Ook mogen scholen die een bepaald geloof aanhangen, kinderen met andere geloven weigeren. Ten tweede bestaat er segregatie binnen de samenleving, wat automatisch leidt tot segregatie in het onderwijs. Ten derde beïnvloeden ouders de segregatie met hun keuze voor een bepaalde school. De stadsschool heeft geen directe invloed op deze gebieden en zal segregatie dus niet in de kern aanpakken. Dat neemt volgens docenten echter niet weg dat gezamenlijke lessen tussen scholen wel degelijk vooroordelen verminderen. Volgens Milder komen sommige kinderen nooit in contact met kinderen met andere etnische achtergronden. Dit leidt tot onwetendheid en daarmee tot vooroordelen. Corinne de Groot, adjunct-directeur op een basisschool en voormalig leerkracht, deelt deze mening. Ze denkt dat contact met andere culturen de ontwikkeling stimuleert, omdat kinderen veel van elkaar kunnen leren. De stadsschool gaat segregatie dus tegen, maar volgend op de drie oorzaken van segregatie volgens Bakker is het niet de beste oplossing.
Stadsschool de oplossing?
Daarnaast blijkt dat de stadsschool enkel effectief is als deze aan bepaalde voorwaarden voldoet. Uit onderzoek blijkt dat contact tussen groepen de houding van kinderen naar “de andere groep verbetert”. Dit contact moet echter wel aan bepaalde voorwaarden voldoen (Cameron, Rutland, Hossain, & Petley, 2010). Uit dit onderzoek blijkt dat contact tussen groepen alleen effectief is bij kinderen die nog geen intensief contact, positief of negatief, met de andere groep hebben gehad. Ook blijkt uit dit onderzoek dat de voordelen van contact tussen groepen groter zijn bij jongere kinderen. De Groot en Milder delen deze mening en adviseren daarom om de stadsschool op basisscholen te introduceren vanaf groep 1, maar hoe het project vormgegeven moet worden vinden ze lastig. Er zal tijd en geld in gestoken moeten worden, twee dingen die het docenten in het basisonderwijs veelal ontbreekt.
Naast de leeftijd van de kinderen, speelt ook de duur en de intensiteit van het contact mee: “Echt met elkaar in contact te komen vraagt veel meer tijd, daarvoor moeten ze bij elkaar in de klas zitten of op dezelfde sport zodat ze elkaar dagelijks of wekelijks zien.” (De Groot, 2019). Ook de kwaliteit van het contact is van belang (Cameron, Rutland, Hassain, & Petley, 2010; De Groot, 2019). De Groot verklaart dat kinderen niet snel hechte vriendschappen zullen sluiten tijdens een rekenles en dat hiervoor dus beter gezamenlijke ontspanningslessen, zoals sport en handenarbeid, voor kunnen worden gebruikt.
Conclusie
Samengevat blijkt dus dat de stadsschool, zoals het huidige idee is vormgegeven, geen goede oplossing is tegen segregatie. 12 keer per jaar contact tussen leerlingen van verschillende scholen is gewoonweg te weinig om vriendschappen te kunnen vormen en daarmee vooroordelen te verminderen. Daarnaast zal de stadsschool geen oplossing zijn als kinderen al met andere culturen in aanmerking zijn gekomen. Om segregatie in het onderwijs tegen te gaan moet de stadsschool daarnaast vanaf jonge leeftijd in het systeem zitten.
Segregatie is een probleem en de stadsschool, mits onderworpen aan enkele aanpassingen, is daar een oplossing voor. Maar de beste oplossing is het niet. Daarom is er verder onderzoek naar segregatie nodig en is het van belang om een nieuwe betere oplossing te zoeken, die segregatie in het onderwijs vanuit de kern aanpakt.
Referenties
Bakker, J. (2012). Cultureel-etnische segregatie in het onderwijs: achtergronden, oorzaken en waarom te bestrijden. Pedagogiek, 32(2), 104-128.
Cameron, L., Rutland, A., Hossain, R., & Petley, R. (2011). When and why does extended contact work? The role of high quality direct contact and group norms in the development of positive ethnic intergroup attitudes amongst children. Group Processes & Intergroup Relations, 14(2), 193-206.
Merry, M., Driessen, G., & Oulali, I. (2012). Doet onderwijssegregatie ertoe?. Pedagogiek, 32(2), 151-164.
Rumberger, R. W., & Palardy, G. J. (2005). Does segregation still matter? The impact of student composition on academic achievement in high school. Teachers college record, 107(9), 1999.
