Toen, nu zo’n twee jaar geleden, de film van Downton Abbey uitkwam moest het er toch eindelijk van komen op de serie te gaan bekijken. Als geschiedenis- en kostuumdrama liefhebben had ik dit al veel te lang uitgesteld. En dus was verder uitstel geen optie meer.
Ik had destijds wat schrik dat het te soapachtig zou zijn. Maar hoewel het verhaal zich maar langzaam onthult, maken de Britse verfijnde manieren en het prachtige acteerwerk dat meer dan goed.
Een van de eerste episodes, ik denk de 3e, doet me nog steeds stilstaan bij het feit hoe verschillend wereld en de maatschappij waren amper een dikke eeuw geleden. Vooral in het moment waarin een nieuwere, toen nog opkomende, cultuur botst met de oude vaste waarden van toen. Want daar zitten ze dan, aan de ene kant de opvolger van het domein Matthew Crawley, komende uit de stad, met een job en dus veel kenmerken van hoe de wereld er zal gaan uitzien voor allen. Hij bevindt zich echter als een vis op het droge in die landelijke Downton maatschappij, waar zulke manier van leven nog haaks staat op wat men gewend is. En terwijl de jonge heer verteld over zijn leven en hoe hij zijn vrije tijd kan indelen na het werk en in het weekend, komt een heel ontnuchterende reactie van de Dowager Countess (Maggy Smith) die zich argwanend afvraagt: ‘wat is een weekend?’.
Als in… WTF? Toch? En dat is het moment waarop ik bij mezelf ging beseffen hoezeer de wereld is veranderen over de periode van toch maar een goede honderd jaar. Als je kijkt naar hoe de maatschappij toen draaide, had die zelfverklaarde Engelse democratie toch maar weinig om het lijf. Want hoewel tegen dan reeds een groot deel van de bevolking stemrecht had verworven bleef het klasse systeem zich moedig opwerpen tegen allerlei vernieuwingen. Men werd geboren in hoge of lage kringen en dat is hoe je leven zou zijn. Van opklimmen was voor velen geen sprake, tenzij men de juiste titel had om iets waar te maken. En anders kon je jezelf nog naar boven (of beneden) trouwen. Maar dat was het dan ook.
En tegelijk vraag ik me soms af, is het écht zoveel veranderd? Akkoord, wij leven nu in een tijd met meer kansen en meer middelen, en dus ook veel meer opties en keuzevrijheid.
Maar zijn we daarom beter af?
Vaak voelt het alsof die algemene democratie nog al te vaak een vals voorwendsel is. Vooral dan in België. We stemmen, want we moeten, maar ongeacht hoe of voor wat we stemmen, het zijn toch steeds dezelfde personaliteiten die zich in hun regeringszitjes verplaatsen. En eigenlijk is veel van die keuzevrijheid nog steeds vaak enkel weggelegd voor hen in de beste omstandigheden. Terwijl school nu wel verplicht is tot men 18 is, is zelfs dat soms al een probleem. Meer en meer gewone mensen, middenstanders, weten vaak niet meer hoe de facturen te betalen van het zogenaamde gratis onderwijs. En waar armoede van jongsafaan begint, is de weg om eruit te geraken altijd een pak lastiger dan voor hen met de juiste middelen. Dus ja, misschien kan een armer kind nu wel uitgroeien en kiezen om te doctoreren. Het is nog steeds voor velen niet weggelegd. En met de manier waarop Europese landen, vanuit dat verenigd Europa, steeds maar nieuwe hardere besparingen blijven doorvoeren, vrees ik dat het klassensysteem zichzelf dag na dag weer meer herinstalleert.
Wat trouwens ook heel typerend is voor die tijd van toen is het gemeenschapsgevoel, waarin iedereen elkaar kende. Dat maakte dan op zich wel dat er soms weinig privacy was, maar zelf ik herinner me nog de jaren negentig waarin we langs de straat speelden en er nog buurtgevoel was. Zelf ging ik vaak spelen bij buren, waar de weg naar binnen via de achterdeur een gewoonte was. Nu zo’n dertig jaar later zijn we overspoeld met manieren voor communicatie, maar vergeten we simpelweg elkaar persoonlijk op te zoeken of aan te spreken. Iedereen is zo gehaast en zo ingeboxed in zijn eigen leven dat er nog weinig ruimte is voor vrijelijk menselijk contact. Veel mensen hebben zelf geen idee meer wie naast hen woont en sluiten maar al te angstig hun deuren voor de wereld daarbuiten, om het daarna te gaan bezien vanaf hun scherm (beetje zoals ik nu, dus guilty as charged :p)
En dus vraag ik me af, los van stemrecht en uitkijken voor achterbaks geroddel, waren die tijden echt zoveel slechter? Ergens kan ik me voorstellen dat weten welke richting je leven zal uitgaan en wat van je verwacht wordt ook een bepaalde gemoedsrust meebrengt. Hoewel dat idee in eerste instantie ontmoedigend lijkt, is het misschien beter dan gebukt gaan onder de massale verantwoordelijkheden die het drukke van leven nu met zich meebrengt. En voor wat het waard was hadden mensen, Britten in het bijzonder, tenminste nog een standaard aan manieren. Iets waar de wereld de dag van vandaag zeker wat meer zou mogen van hebben als je het mij vraagt.
Comments
- 24 okt
2- 17 okt
1- 14 okt
1