Artikel.nl




Editorial Approved Badge

Een pandemie zonder paniek

“Alleen samen krijgen we corona onder controle”. Die slogan staat voor altijd in ons geheugen geprint. Wereldwijd vechten we al ruim een jaar tegen het beruchte Covid-19 virus. Elk land en elk seizoen kent een andere strategie: van intelligente lockdown naar groepsimmuniteit en van preventief testen tot ontkenning dat het virus bestaat.

Geschreven door Lize van Leeuwen
Geschreven op: 3 dec 2020
Gepubliceerd op: 6 mei 2021
0
21
0
Afbeelding door Tonik via Unsplash
Afgelopen weken komt er meer aandacht voor het succes van de aanpak in veel Afrikaanse landen, maar nog steeds zijn we er met zijn allen niet over uit hoe we het best het virus eronder kunnen krijgen. Intussen draait Heidegger zich schaterlachend om in zijn graf.

Dasein en gelassenheit
Heidegger wordt door sommigen de grootste Europese denker van de twintigste eeuw genoemd, omdat hij het bestaan van de mens en haar relatie tot de natuur een compleet nieuwe invulling gaf. Hij beschreef kritisch het verloop van onze geschiedenis, waarin wij steeds meer rationeel te werk gingen. We willen alles ontdekken, analyseren en vervolgens ook beheersen. Hoewel de techniek ons op die manier veel nuttige kennis en middelen heeft verschaft, heeft het ons ook vervreemd van onze menselijke aard. Volgens Heidegger is namelijk de essentie van het menselijk bestaan het Dasein, het in-de-wereld-zijn. Hiermee bedoelt hij dat de mens zelf onderdeel is van de wereld en dat er altijd wisselwerking is tussen mens en natuur. Maar door de moderne techniek is de mens als het ware weggerukt uit die verhouding en staan we nu los van de wereld. We onderzoeken, controleren en vormen haar.
Deze houding heeft desastreuze gevolgen voor zowel de aarde als onszelf.

Heidegger waarschuwt ons dat we naast de natuur ook mensen beginnen te behandelen als studieobjecten of als producten, bijvoorbeeld bij bedrijven als Google en Facebook die je gegevens verkopen voor marketingdoeleinden. Ook dreigen we de intrinsieke waarde van de natuur te vergeten doordat we haar alleen nog verklarend en beheersend benaderen. Om dit te voorkomen introduceert Heidegger een volledig nieuwe denkwijze: Gelassenheit. Dit is een ogenschijnlijk passieve, maar toch uiterst actieve houding waarin we de dingen laten voor wat ze zijn en daarbij ook hun onzekerheid en mysterie behouden. Als ons iets overkomt, moeten we dat laten gebeuren en ermee omgaan zonder het proberen te verklaren of veranderen. Denk bijvoorbeeld aan je favoriete muziek. Daarvan kan je niet genieten als je technisch gaat luisteren naar thema’s, variaties, partijen, toonsoort enzovoorts. Je moet je laten meevoeren door de muziek.

Heidegger en de pandemie
Echter, wanneer we dit proberen toe te passen op de pandemie, wordt het een stuk ingewikkelder. Het ligt voor de hand dat Heidegger al onze pogingen om corona “onder controle te krijgen” niet toejuicht. Het virus is net zo goed als wij onderdeel van deze wereld en we moeten er dus mee samen zien te leven. Betekent dat dan dat we geen enkele maatregelen hadden moeten nemen, wetend dat daardoor miljoenen mensen zouden sterven? Dat lijkt me niet. Dan zouden we namelijk een soort experiment uitvoeren met de wereldbevolking als proefpersonen en mensen als objecten gaan behandelen is juist een van de gevaren waarvoor Heidegger ons waarschuwt. Ook is Heidegger niet tegen technologie op zich, maar wel tegen de manier waarop we ermee omgaan. We mogen dus zeker werken aan een medicijn en testlocaties opzetten om het virus te monitoren, maar sommige maatregelen gaan te ver. We sluiten mensen zonder klachten thuis op omdat ze mogelijk in contact zijn geweest met iemand die besmet is. Daarnaast ontnemen we miljoenen mensen hun sociale leven door ze niet naar school of werk te laten gaan, met als enige doel: het aantal besmettingen omlaag krijgen.

Als er iets zeker is, is het dat dit virus besmettelijk is. Laten we dat dus niet hopeloos proberen te bestrijden. Van alle hectiek en beheersingsdrang worden we zelf immers ook niet gelukkig. Natuurlijk draag ik netjes mijn mondkapje en was ik wat vaker mijn handen met zeep. Blijf dat ook vooral doen. En leg je er tegelijkertijd bij neer dat je daarmee corona niet de wereld uit helpt. We moeten dit gewoon laten gebeuren en ermee leren leven. Alleen samen kunnen we corona ondergaan.
0
Geschreven door Lize van Leeuwen
Geschreven op: 3 dec 2020
Gepubliceerd op: 6 mei 2021
0
21
0

Recente en relevant artikelen