Zoals misschien al ietwat logisch klinkt, zijn emoties een fundamenteel deel van ons mens-zijn. We krijgen namelijk dagelijks met emoties te maken. Waarschijnlijk merken we ze nu vaker op dan ooit en dat is maar goed ook. Zonder emoties zou het leven namelijk veel gecompliceerder zijn. Zij domineren ons dagelijks leven omdat wij gewoonlijk bewust en onbewust elke situatie evalueren met behulp van onze emoties. Tegelijkertijd vergemakkelijken emoties de communicatie met andere mensen. Ze zijn dus zeker niet slecht, zoals veel mensen denken. We moeten stoppen met emoties in slecht daglicht te zetten.
Het gevoel leidt de weg
Dus wat is het met gevoel? Biologisch gezien zijn emoties complexe gedragspatronen die zich in de loop van de evolutie hebben ontwikkeld. Maar waarom hebben we ze eigenlijk nodig? Daar zal ik jullie in dit artikel wat meer over vertellen.
Emoties helpen ons om ons in het dagelijks leven te oriënteren. We nemen veel beslissingen "op instinct". We ervaren dit de hele tijd, zelfs als we ons er niet van bewust zijn. Zelfs wanneer wij beslissingen rationeel willen afwegen en de rede willen laten beslissen, is het vaak deze eerste impuls die ons ertoe brengt de ene of de andere beslissing te nemen. We luisteren naar onze emoties, onze gevoelens. We baseren onze dagelijkse keuzes op onze gevoelens. Denk aan het onderbuik gevoel dat je krijgt als jij je heel erg enthousiast voelt over iets, of wanneer het juist helemaal verkeerd aanvoelt. Dit gevoel bepaalt vaak welke keuzes jij wel of juist niet maakt.
Onze emoties zijn een evaluatiesysteem dat meer of minder goed uitgerust kan zijn. Wat ik hiermee bedoel is dat onze emoties niet vanaf het begin compleet zijn. Als we worden geboren maken we al van alles mee, maar we leggen nog geen verband tussen situaties en bepaalde emoties. Zodra we wat ouder worden beginnen we dit wel te doen. Onze emoties, en de betekenissen die wij daar aan geven worden voortdurend uitgebreid en verfijnd door ervaringen die wij dagelijks meemaken. Diverse situaties roepen verschillende emoties bij ons op. Dit betekent dus dat we allemaal een verschillende emotie toekennen aan verschillende situaties. Niets wat we ervaren is zonder effect. Zo is voor iemand die nog nooit een verlies heeft geleden, het begrip rouw niet van grote betekenis. Hij of zij heeft deze situatie nog niet, of in mindere mate meegemaakt. Dit leidt ertoe dat deze persoon een ander gevoel bij ‘rouw’ oproept dan iemand die al wel (veel) verlies heeft meegemaakt. Hoe groter het verlies dat een persoon treft, hoe groter het gevoel van verdriet en pijn zal zijn.
Om het bovenstaande te verduidelijken is het handig om goed te beseffen dat elke ervaring die we hebben en alles wat we leren, in onze hersenen wordt gekoppeld aan het overeenkomstige gevoel dat we in die situatie ervaren. Hoe intenser dit gevoel is, hoe duidelijker het in ons geheugen verankerd blijft. Wat wij ervaren wordt deel van onze levenservaring. Hoe groter deze rijkdom aan ervaring, hoe gedifferentieerder ons emotioneel evaluatiesysteem wordt. Dit is dus ook de reden dat dezelfde situaties verschillende gevoelens bij ons oproepen. Onze levenservaring bepalen voor een enorm groot deel hoe wij over bepaalde dingen denken en kan ook voor een groot deel bepalen waarom wij reageren zoals we doen.
Emotie en fysieke reactie zijn onafscheidelijk
Elke emotie gaat altijd gepaard met een lichamelijke reactie. Hoe intenser de emotie, hoe duidelijker we lichamelijk ook reageren op deze emotie. Zo kunnen we bijvoorbeeld glimlachen of lachen. Als we glimlachen of lachen hebben we hoogstwaarschijnlijk iets leuks meegemaakt. We lachen omdat we een positieve emotie ervaren. We zijn zelfs in staat tot tranen toe te lachen. Dat soort lachen waar je even nergens meer aan denkt, waar alles oké lijkt te zijn. Het soort lachen waar de tranen je over je wangen rollen en je moet happen naar adem, nog maar niet te spreken over de buikpijn. Maar de tranen kunnen dus ontstaan omdat we huilen van vreugde. Maar we kunnen natuurlijk ook huilen uit ontroering, omdat we gestrest, overweldigend of van streek zijn. Of we huilen simpelweg omdat we ons gewoon verdrietig voelen.
Ook iets bijzonders aan deze lichamelijke reacties is dat we door middel van deze lichamelijke reacties een goed inzicht kunnen krijgen hoe het met andere mensen gaat. Veel mensen slagen erin om anderen te begrijpen door alleen maar te kijken naar hun lichaamstaal. Het is mensen kunnen begrijpen zonder woorden nodig te hebben, omdat hun lichaamstaal al genoeg zegt.
Dit samenspel tussen onze gedachten, emoties en ons lichaam is onlosmakelijk met elkaar verbonden. Wetenschappers hebben het over zogenaamde ‘ somatische markers’. Dit is een fysiologische reactie zoals het verstrakken van spieren of het krijgen van vochtige handen of kippenvel als gevolg van een emotionele situatie. Zij kunnen worden gemeten in laboratoriumexperimenten. In deze laboratoriumexperimenten krijgen proefpersonen verschillende beelden te zien, vervolgens registreren sensoren in het gezicht de spieracties.
Telkens als de proefpersonen emotioneel geladen beelden krijgen te zien, dan reageert een bepaalde spier boven de wenkbrauw. Hetzelfde gebeurt wanneer er onaangename gedachten worden opgeroepen. Deze spierspanning is daarentegen afwezig bij neutrale beelden of positieve gedachten. Wij ervaren deze belichaming van gevoelens de hele tijd. Maar vaak worden we ons er pas echt van bewust als ze sterk zijn. Bijvoorbeeld wanneer we zo bang zijn dat onze haren recht overeind gaan staan, wanneer onze knieën slap worden van opwinding of wanneer we naar het dichtstbijzijnde toilet moeten. Liefde kondigt zich aan met hartkloppingen en "vlinders in de buik".
Zoals ik al eerder noemde staan dus gedachtes, emoties en lichaamstaal in directe verbinding met elkaar. Het één is niet zonder het ander te benoemen. Zo is het ook mogelijk dit effect van ‘somatische markers’ om te keren. Net zoals emoties hun weg vinden in ons lichaam, kunnen we onze emoties ook andersom beïnvloeden met bewuste lichaamshoudingen. Denk bijvoorbeeld aan verdriet waarbij we oogcontact vermijden, omlaag kijken en onze schouders voorover laten hangen. Denk aan stress waar onze lichamen zich enorm aanspannen of het benauwde gevoel op de borst.
Comments
- 8 mei
- Hide replies (1)
1- 22 juni
0- 7 mei
- Hide replies (1)
1- 22 juni
0- 7 mei
- Hide replies (1)
1- 22 juni
0- 7 mei
- Hide replies (1)
1- 22 juni
0