Artikel.nl




Editorial Approved Badge

Het impressionisme, dit moet je weten.

Tegenwoordig zijn impressionistische schilderijen enorm populair in tegenstelling tot de tijd wanneer deze kunststroming ontstond. Misschien dat dit te maken heeft met de opgewekte en vredige sfeer waar Cézanne over sprak. Wat je daarnaast moet weten is wat precies de kern was van deze stroming, welke kenmerken de schilderijen hadden, welke plaats deze stroming innam in de tijd en welke bekende kunstenaars behoren tot de stroming.

Geschreven door Heleen Bielsma
Geschreven op: 3 maa 2021
Gepubliceerd op: 6 mei 2021
0
114
0
Afbeelding door Europeana via Unsplash
“For an impressionist to paint from nature is not to paint the subject, but to realize sensations” (Brainy Quote, z.d.). Dit zijn de woorden van Paul Cézanne, een van de grote impressionisten, om in een zin de kern van het impressionisme uit te leggen. Het weergeven en overbrengen van een, door de kunstenaar ervaren, sfeer.

Tegenwoordig zijn impressionistische schilderijen enorm populair in tegenstelling tot de tijd wanneer deze kunststroming ontstond. Misschien dat dit te maken heeft met de opgewekte en vredige sfeer waar Cézanne over sprak. Wat je daarnaast moet weten is wat precies de kern was van deze stroming, welke kenmerken de schilderijen hadden, welke plaats deze stroming innam in de tijd en welke bekende kunstenaars behoren tot de stroming.

Beleving van het moment
Het impressionisme ontstond tijdens de tweede helft van de negentiende eeuw in Parijs, wat op dat moment wereldwijd hét middelpunt was voor de schilderkunst. Een groep jonge kunstenaars deelden een gelijke visie op de schilderkunst die recht tegenover de destijds traditionele en academische manier van schilderen stond. Little (2007) beschrijft hoe de critici uit die tijd de nieuwe manier van schilderen ‘onvoltooid’ vonden. Zij waren het er rond 1860 over eens dat kunst volgens de academische regels geschilderd moest worden om een zo nauwkeurig mogelijk beeld weer te geven van de werkelijkheid. Iedereen die daar vanaf week kreeg kritiek en werd zelfs geweigerd voor grote toonaangevende salontentoonsingen die destijds jaarlijks in Parijs werden gehouden.

De impressionisten hadden een heel andere visie op de schilderkunst. Ze laten zich kenmerken door het belang van individualiteit waarin de nadruk lag op voelen en ervaren. Ze maakten contact met de natuur en werden gevangen door hun eigen waarnemingen van het zonlicht, de kleuren en bewegingen die ze daar konden waarnemen. Die subjectieve en zintuiglijke waarnemingen wilden zij verbeelden in hun werk, zonder dat daar een diepere boodschap in zat. Deze ‘aanval op traditie’ is kenmerkend voor de impressionisten en maakt plaats voor een voorzichtig begin van het modernisme (Little, 2007).

‘En plein air’, wat zoveel betekent als schilderen in de buitenlucht, werd door deze nieuwe kunststroming omarmt. Daar konden ze de veranderende kleuren, licht en schaduwen waarnemen en gelijk vangen in hun verf (Little, 2007). Om hun kunst te tentoon te stellen organiseerden zij zelf de Salon des refusés, een tentoonstelling voor de geweigerde werken.

Snel en kleurrijk
De impressionistische schilderijen onderscheidde zich zichtbaar van de werken die tot die tijd gemaakt en bewonderd werden. Allereerst deden ze dat door een volledig andere manier van schilderen. Om de juiste impressie van het moment weer te geven moesten ze snel te werk gaan. Licht, schaduwen en kleuren veranderen constant en daarom kun je de schilderijen herkennen aan de losse manier van schilderen waarbij de penseelstreken goed zichtbaar bleven.

Wat daarnaast opvalt en ook kenmerkend is voor impressionistische kunst is het gebruik van kleur. Deze waren een stuk lichter en feller ten opzichte van de academische kunst. Om de juiste impressie, kleuren en sfeer van de werkelijkheid op dat moment te verbeelden werd er weinig gemengd wat voorheen gebruikelijk was. Om bijvoorbeeld de suggestie van een groen grasveld weer te geven werden toetsen van geel en blauw naast elkaar gezet. Ook zie je vaak het naast elkaar zetten van complementaire kleuren.

Als laatste kenmerken de impressionisten zich door de gekozen onderwerpen voor hun schilderijen. Voor het eerst werd de ‘gewone’ mens, in al zijn doen en laten van de moderne samenleving, afgebeeld. Ook landschappen waren populair, belangrijk was een impressie van bijvoorbeeld het licht te geven, dat wat op het moment van schilderen door de kunstenaar waargenomen werd.

La Belle Époque
Het impressionisme is ontstaan tijdens het begin van de derde Franse republiek in de tweede helft van de negentiende eeuw. Deze periode werd La Belle Époque genoemd die zich kenmerkte door grote economische welvaart. De maatschappij kwam tot rust na jaren van onrust en dat zorgde ervoor dat bijvoorbeeld Parijs transformeerde van Middeleeuwse stad tot een moderne samenleving. Er kwam ruimte voor wetenschappelijke ontwikkeling en nieuwe ideeën.

Vlak voor deze periode werden de fotografie en verf in tubes uitgevonden. Door deze ontwikkelingen kreeg ook kunst de ruimte zich verder te ontwikkelen. Het kunnen maken van foto’s zorgde ervoor dat schilderijen niet meer de enige manier waren om de werkelijkheid te verbeelden. Dat gaf ruimte voor een andere benadering van schilderen. Het maken van je eigen verf, wat een tijdrovende klus was, maakte plaats voor verf rechtstreeks uit tubes. De impressionisten maakten hier graag gebruik van wat het snel werken in de buitenlucht mogelijk maakte.

Waar in de schilderkunst eerder de nadruk lag op academische regels en het realistisch weergeven van de werkelijkheid, kwam ruimte voor ontwikkeling. In de grote transformatie naar een modern en nieuw Parijs veranderde ook de traditionele kijk op kunst. Er kwam plaats voor andere ideeën en een andere visie op wat kunst was of zou moeten zijn, wat misschien wel het begin van de moderne kunst kon worden.

Monet en Renoir
Het impressionisme kent vele grote en bekende namen, maar de schilder Claude Monet is waarschijnlijk een van de bekendste. Hij had een eigen visie en ging daarmee in tegen de destijdse academische regels voor de schilderkunst. Little (2007) beschrijft hoe Monet ‘het moment’ wilde vangen in zijn werk. Hij schilderde vaak tegelijkertijd aan meerdere doeken met dezelfde voorstelling. Dit om het veranderende licht op elke moment van de dag te vangen in zijn verf. Hij is vooral bekend geworden met zijn landschappen en de schilderijen van waterlelies die hij is zijn tuin in Giverny maakte.

Naast Monet is ook de met hem bevriende schilder Pierre-Auguste Renoir een bekende impressionist. Kenmerkend in de schilderijen van Renoir is zijn voorliefde voor licht, schaduwen, het afbeelden van de ‘gewone’ mens en het vrouwelijke lichaam. In tegenstelling tot Monet die vooral lichte en heldere kleuren gebruikte, gebruikt Renoir de wat warmere en rijke kleuren. Gelegenheden waar veel gedanst en vooral gedronken werd zijn een favoriet onderwerp. Het typerende naast elkaar zetten van kleuren om niet te hoeven mengen is goed terug te zien op zijn schilderijen.

Het is duidelijk dat het impressionisme in de kern gaat over het beleven van een specifiek moment en dat vastleggen op doek. Daarmee werd gebroken met de traditionele en academische manier van schilderen wat destijds niet door iedereen gewaardeerd werd. De snelle penseelstreken en een ander gebruik van kleur hebben deze kunststroming onderscheidend gemaakt. Uitvindingen zoals fotografie en verf in tubes in een welvarende maatschappij maakten nieuwe ontwikkelingen mogelijk. Dit is wat je moet weten over het impressionisme, een eerste begin van de moderne kunst.

Brainy Quote (z.d.). Paul Cezanne. Geraadpleegd van: https://www.brainyquote.com/search_results?q=paul+cezanne.

Little, S. (2007). Kunst begrijpen, inzicht krijgen in de belangrijkste kunststromingen. Kerkdriel, Nederland: Librero b.v..
0
Geschreven door Heleen Bielsma
Geschreven op: 3 maa 2021
Gepubliceerd op: 6 mei 2021
0
114
0

Recente en relevant artikelen