Het begin van de pandemie
Als sinds December 2019 waart het Covid virus rond in de wereld. Zoals we inmiddels allemaal wel weten werden er in die maand in de Chinese stad Wuhan voor het eerst mensen in ziekenhuizen opgenomen met symptomen die leken op die van een longontsteking. In Januari 2020 kreeg het virus de naam Covid-19. Wat daarna gebeurde zal de geschiedenis ingaan als in ieder geval de eerste Covid pandemie.
Covid heeft een zware wissel getrokken op het dagelijks leven van alle mensen wereldwijd. Op het moment van schrijven van dit artikel zijn er wereldwijd 4.002.708 mensen overleden aan ziekte die het gevolg is van een besmetting met het virus. Mensen zijn in quarantaine geweest, in lockdown, alles om verspreiding van het virus te voorkomen.
In de muziekwereld leidde dit tot het massaal annuleren van live concerten en het uitstellen van nieuwe releases van albums van artiesten. Vele muzikanten werden werkloos en keerden de muziek gedwongen de rug toe, brood op de plank is ook belangrijk.
Als muziekrecensent vreesde ik enige tijd ook voor mijn bezigheden. Er waren geen live optredens meer te verslaan, en in eerste instantie was er in 2020 inderdaad een sterke terugloop te zien in het aantal releases, zeker van internationale artiesten die sterk afhankelijk zijn van het promoten van hun album verkoop door middel van live optreden.
Een goed voorbeeld hiervan is het afscheidsalbum ‘Weltschmerz’ van de schotse zanger Fish. Hij speelde met zijn band op 13 maart 2020 een concert in de Lemon Tree in Aberdeen, als start van zijn Europese afscheidstournee, tevens bedoeld als promotie voor het album . Daags na het optreden werden alle live optredens gecanceld en zaten Fish en zijn muzikanten, waaronder de Nederlandse gitarist Marcel Singhor werkloos thuis. Een enorme financiële aderlating, die voor artiesten vaak ook niet meer goed te maken is, en waarvoor geen verzekering bestaat.
Omdat je niet eeuwig kan blijven wachten is het album uiteindelijk dan toch uitgekomen op 25 September in 2020. Fans wachten tot op heden op de tournee.
Fish in gesprek met de auteur van dit artikel . Foto: Anita Martin
Thuiswerkende muzikanten
Terwijl de pandemie verder om zich heen greep zagen we twee dingen gebeuren in de muziekindustrie.
Als eerste bleken er mooie releases te komen van artiesten die gedurende de lockdown niets anders te doen hadden dan maar een mooi album te maken. Dit deden ze dan vaak in hun thuisstudio, vaak met zeer beperkte middelen. Een mooi voorbeeld vind ik het onlangs uitgekomen album van Pretenders zangeres Chrissie Hynde ‘Standing in the Doorway’ waarop zij haar eer bewijst aan het werk van de oude maestro Bob Dylan. Een album dat nooit tot stand was gekomen als Chrissie niet tot vervelens toe thuis op de sofa had gehangen om uiteindelijk dan maar samen met haar eigen Pretenders gitarist Walbourne dit album te gaan maken in hun respectievelijke thuisstudio’s .
Een ander goed voorbeeld van een album dat we nooit gehad hadden, als er geen corona pandemie was geweest is het meest recente album van Paul McCartney , ‘McCartney III’ dat afgelopen december verschenen is. De man ging van lieverlee ook thuis aan de slag, back to basics. Zonder een fancy producer en een platenmaatschappij die druk op het proces legde, maakte de legende vrij onverwacht het derde deel van zijn solo trilogie. McCartney is zelf erg in zijn nopjes met zijn album dat wereldwijd ook erg goed ontvangen wordt. Een puur en authentiek album zonder opsmuk, dat zonder corona pandemie niet op deze manier had kunnen ontstaan.
Aan de ene kant levert de corona pandemie dus een aantal albums van artiesten in lockdown op die anders nooit of te nimmer zouden zijn bedacht, gemaakt of uitgebracht. Artiesten hadden meer dan genoeg tijd, want niet op tournee. Inspiratie en creativiteit doen de rest.
Als tweede resultaat van de corona pandemie in de muziek bemerk ik een effect op de productie van albums dat niet voorzien kon worden. Het is een effect dat een hoorbaar is. Albums zijn anders gaan klinken . Deze veranderende aanpak in de productie zal ook in de toekomst wellicht een blijvend effect zou kunnen zijn.
Wat is er aan de hand ? Aan de ene kant hadden artiesten ineens zeeën van tijd om hun lopende producties te maken. De tijdsdruk van een release-datum viel weg. Aan de andere kant kwamen de muzikanten die allemaal thuis zaten ook veel meer in de gelegenheid om in hun thuisstudio zaken te bedenken en uit te werken, die ze dan later verwerkten in het productieproces.
Dit heeft geleid tot een goed hoorbare verrijking in de productie van albums. Vele artiesten zijn merkbaar anders gaan klinken op hun meest recente albums. Als ik denk aan de gesprekken die ik met veel artiesten heb gevoerd de afgelopen tijd, dan wordt dit ook wel bevestigd door hunzelf.
Pandemie als technische katalysator
Een goed voorbeeld is het nieuwste album ‘Blackest Blue’ van de Engelse band ‘Morcheeba’. Multi-instrumentalist Ross Godfrey van de band herkend en erkende in een eerder interview dat ik met hem maakte het genoemde effect op de productie van het album .
‘We hadden nu voor het eerst een langere periode van anderhalf jaar kunnen nemen om na te denken over een nieuw album, en om het te maken. We hadden de luxe om tracks te ontdekken, op ons in te laten werken en om andere manieren uit te proberen ‘
Godfrey werkte vooral thuis in zijn eigen studio aan het album en had de luxe eindeloos te spelen met arrangementen. In een digitale studio kan je ongelimiteerd experimenteren, hetgeen hij ook gedaan heeft.
Dit is goed terug te horen op het album . Ross daarover in het interview : “Het maken van ‘Blackest Blue’ was compleet anders dan hoe we normaal te werk gaan inderdaad. Normaal werken we samen in een studio nadat we de demoversies hebben van onze tracks. Nu is wel 99% van het album opgenomen als een home recording.’
‘ Ik werkte vanuit mijn thuisstudio en stuurde de demo’s naar Skye ( Edwards, zangeres) en de anderen. Iedereen creëerde zijn of haar eigen tracks erbij en daarna zijn we gaan mixen. Eigenlijk een heel goede manier om samen te werken, waardoor er ook meer aandacht voor detail is. Omdat alles digitaal gaat is zo’n opname qua productie en sound ook echt anders. Dat is ook wel goed te horen vind ikzelf. Ik ben trots op het nieuwe album. Het is een erg fijne en relaxte manier van werken, zonder mensen die achter je op hun horloge staan te kijken of mensen die door een raam naar je staan te staren waardoor je alleen maar stress krijgt. Thuis werkt dat veel beter. Je stopt je kinderen in bed, en neemt nog wat gitaar op terwijl je vrouw je een goed glas rode wijn komt brengen. Dat heeft zeer zeker invloed op de muziek.’
Een ander goed voorbeeld is fenomenaal goede solo album van Toto zanger Joseph Williams . In een gesprek dat ik begin dit jaar met hem voerde over de totstandkoming, vertelde Williams hier het volgende over: ‘Na de laatste tournee heb ik een speciale studio bij mij thuis laten bouwen, die er helemaal op is gericht om vocalen zo goed mogelijk op te kunnen nemen. In die studio heb ik twee verschillende set-ups om vocals op te nemen die beiden precies gemaakt zijn zoals ik ze wilde hebben. Dat helpt immens kan ik je vertellen.”
Williams is blij met zijn nieuwe studio en dat vertaalt zich in volkomen rust voor de muzikant. “Doordat ik die studio heb kan ik zonder restrictie, dag en nacht als ik wil werken aan mijn arrangementen en kan ik laag voor laag opnemen precies zoals ik het wil. De aandacht die je hoort voor de vocals, komt dus vooral daardoor. Het was een feestje om zo te kunnen werken, ik heb nooit echt de mogelijkheid gehad om zoveel tijd te spenderen aan het opnemen van de vocals voor een album.”
Ook dit album werd tijdens de corona lockdown opgenomen.
Beste voorbeeld dat ik kan noemen is toch wel het zojuist verschenen album van Rowwen Heze : ‘Onderaan Beginne’. Als je naar het album luistert hoor je met name als het op de arrangementen aankomt een enorme rijkdom. Achtergrondkoortjes zijn veel rijker en diverser dan we gewend zijn van de band. Het album is geheel corona proof opgenomen. Demo’s die thuis waren opgenomen werden rondgestuurd en het album werd in de studio van Huub Reijnders in Haarlem geheel laag voor laag opgenomen. De muzikanten zaten niet samen in de studio totdat het rode licht aanging. Iedereen nam zijn eigen partijen zelf op, of toog op afspraak naar de studio in Haarlem om zijn partijen in te spelen.
Omdat er tijd zat was, want er waren geen optredens, ging met name accordeonist Tren van Enckevort in zijn thuisstudio aan de slag met het arrangeren van achtergrondkoortjes en het inkleuren van arrangementen. Deze files werden dan naar de studio in Haarlem gestuurd waar het uiteindelijk allemaal meegenomen werd in de definitieve mix.
Jack Poels , zanger en componist van de band zegt hierover : ‘Wat wij graag wilden, was toch oorspronkelijk weer een album maken dat net als vroeger klonk. Je kent dat wel. Rode lamp gaat branden in de studio, aftikken en spelen maar.’
We hebben als band hierin Huub Reijnders het vertrouwen moeten geven, want dit album is volledig laag voor laag opgenomen. Huub is een echte ambachtsman, als we het daar dan toch over hebben. We noemden hem ‘Scissorhands’, omdat hij zo snel kon werken aan de toch wel complexe mixen die op deze manier ontstonden ‘
Jack Poels van Rowwen Heze . Foto: Jan Vranken
Ondanks, of misschien wel dankzij deze manier van werken klinkt ‘Onderaan Beginne’ ongekend gedetailleerd en transparant. De vaak rijke arrangementen komen volledig tot hun recht in de mix, hetgeen zeker een compliment waard is voor de productie.
Pandemie geeft cruciaal momentum aan ontwikkeling muziekindustrie
Ik ben van mening dat ontegenzeggelijk de conclusie mogen trekken dat de corona pandemie een cruciaal momentum heeft bewerkstelligd in de wereld van de muziekproductie.
Zoals ook in het dagelijkse leven de corona pandemie ervoor heeft gezorgd dat thuiswerken eindelijk een normale optie is geworden voor werkende mensen, is dit ook voor muzikanten waar gebleken.
Er wordt minder vanuit de beperking gedacht, muzikanten zijn de mogelijkheden van digitale productie en het samenwerken op afstand via internet veel meer dan eerst in de praktijk gaan brengen. Dit heeft zijn invloed op hoe post corona albums kunnen klinken. Uit mijn voorbeelden blijkt dat muzikanten hun grenzen veel meer verleggen en als resultaat daarvan komen met producties die rijker gearrangeerd zijn en waarbij vaak extreem veel aandacht is besteedt aan de mix en de sound . Dat leidt tot hoorbaar anders klinkende producties waarbij de artiesten ook zichzelf verrassen. In de toekomst zal moeten blijken of dit hybride productieproces waarbij de opnamestudio en de thuisstudio steeds verder met elkaar versmelten ook tot nieuwe meesterwerken zal leiden.
Comments
- 27 okt
0- 12 aug
0- 30 juli
1- 29 juli
0- 29 juli
0