Artikel.nl




Editorial Approved Badge

Hoe men vroeger bij de dokter sprak in Vlaanderen (2)

Heb je misschien het ‘fleurus’? Als je dat heden ten dage aan iemand vraagt, gaan er misschien ook niet veel het begrijpen

Geschreven door Rudi Lejaeghere
Gepubliceerd op: 20 aug 2021
10
354
18
Afbeelding door Artem Maltsev via Unsplash
Heb je misschien het ‘fleurus’? Als je dat heden ten dage aan iemand vraagt, gaan er misschien ook niet veel het begrijpen. Sommige Franstalige Belgen gaan direct denken dat je het hebt over Fleurus, de stad in Henegouwen met die naam en niet ver van Charleroi ligt. Zeg dat ook niet tegen een Oostenrijker, want in 1794 kregen ze daar goed op hun donder toen ze op hun gemak in Fleurus zaten. Ze moesten het op een lopen zetten om hun leven te redden.

Fleurus ligt niet echt buiten of op een kaart te vinden. Fleurus of ook wel ‘pleuris’ moet je zoeken in jezelf en als je het hebt, ben je niet echt gezond. Het was van betekenis eigenlijk tweeledig in die tijd. Mensen gebruikten het woord zowel bij pleuritis (ontsteking van het borstvlies rondom de longen) als voor een pneumonie (ontsteking van de longen zelf).

Men sprak ook van ‘een droog fleurus’ en van ‘een waterfleurus’. Met het eerste was je al na een paar weken er weer vanaf, maar o wee als je het tweede onder de leden had. Dan moest je toentertijd een paar maanden het bed houden. Het was meestal een eerste teken van een besmetting met tuberculose of tering, die in die tijd nog veelvuldig voorkwam. Vandaar ook het woord ‘teringlijder’, die men soms nog eens durft gebruiken als scheldwoord. Het gebeurde in die tijd dat de dokter wat van dat vocht door een stekje tussen de ribben, aftrok en onderzocht. Als er ‘martelie’ of etter in zat, dat was het met de persoon erg gesteld. Als het lang beide kanten van de borst voorkwam, sprak men van ‘dubbel fleurus’.

Om terug de etymologische herkomst van het woord te zoeken moeten we wel naar het woord ‘pleuritis’ kijken en dag zegt:

Pleuris: ontsteking van borstvlies (pleuris, plooris 1555, naast pleuresie 1546)
middeleeuws latijn pleuris, samentrekking van laat-latijn pleuresis, pleurisis.
grieks pleuritis: pijnlijke aandoening in de zij, van pleura (zijde van het lichaam).
Pneumonie is eigenlijk als woord van heel wat later, ik geef het je hier ook mee:
pneumonie (longontsteking) (1824) frans pneumonie
grieks pneumonia [longontsteking] < pleumonia (door volksetymologische associatie met pneuma [wind, adem]), van pneumōn, (pleumōn, 2e nv. pleumonos) (long).

Dus, maak dat je zeker geen ‘fleurus’ krijgt anders schrik je je de pleuris en breekt de pleuris en nog grotere moeilijkheden uit.

Rudi J.P. Lejaeghere

Bron: ’t Manneke uit de Mane (Volksalmanak Voor Vlaanderen 1967)
10
Geschreven door Rudi Lejaeghere
Gepubliceerd op: 20 aug 2021
10
354
18

Comments

  • 2 sep
  • 0
Blijf gezond! Leuk geschreven en informatief.
  • 2 sep
0
  • 23 aug
  • 1
Dat weten we weer al!
  • 23 aug
1
  • 23 aug
  • 2
Ik probeer dat graag te vermijden...
2
  • 23 aug
  • 0
Ik ook, goede tactische ingesteldheid. Bedankt, Hans.
  • 23 aug
0
  • 23 aug
  • 2
Oei, nee dat zal ik niet 'verstaan' (begrijpen) hebben ;)
2
  • 23 aug
  • 0
Bedankt, Sophia.
  • 23 aug
0
  • 23 aug
  • 2
Fleuris kende ik niet, pleuris wel.
2
  • 23 aug
  • 0
Nu wel, hé, Heidi. Bedankt voor het bezoekje.
  • 23 aug
0
Laad meer

Recente en relevant artikelen