Minstens tien jaar dacht ik dat ik een hooggevoelig persoon was. En dat is eigenlijk niet zo vreemd, want de media schetst een heel klein beeld van autisme. Als je naar enkele van de meer bekende personages kijkt, zoals Rain Man en Sheldon uit de Big Bang Theory, zou je zeggen dat alleen wit cis-mannen autistisch kunnen zijn. Karakters als deze worden vaak gezien als genieën en non-verbaal.
Autisme in het echte leven is echter totaal anders dan wat je gewoonlijk op tv ziet. En dat is de reden waarom veel van de eigenschappen onbekend zijn bij mensen. En daarom weten veel mensen niet wat het precies inhoudt en zien ze zichzelf “gewoon” als een hoogsensitief persoon. Of misschien denken mannelijke mensen dat ze autistisch zijn, terwijl ze in feite hoogsensitief zijn. In dit artikel geef ik graag wat verduidelijking!
Wat is autisme?
Autisme is een neurotype dat niet gemakkelijk te beschrijven is. Hoewel de exacte oorzaak niet bekend is, weten we wel dat het een aangeboren neurobiologische ontwikkelingsstoornis is. Kort gezegd betekent dit dat de informatieverwerking in de hersenen anders is dan die van andere mensen.
De meeste mensen zien de wereld in samenhang, zoals één film een samenhangend geheel van beelden is. Autisten zien de wereld meestal als aparte foto's, waardoor ze minder samenhang zien. Dit maakt het voor hen erg moeilijk om te begrijpen wat er gebeurt.
De diagnose 'autistische stoornis' - ook wel 'klassiek' autisme 'of' syndroom van Kanner' genoemd - wordt niet meer gegeven. De huidige editie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, de DSM-5, spreekt slechts over één term: Autisme Spectrum Stoornis (ASS). De wetenschappelijke basis voor de eerdere subtypes van autisme bleek onvoldoende te zijn. Mensen die deze diagnose in het verleden hebben gehad, kunnen ze echter wel blijven gebruiken.
Niet elke autist heeft dezelfde kenmerken en eigenschappen. En niet alleen zijn ze per persoon verschillend, ze kunnen ook van tijd tot tijd verschillen bij één persoon en ze zijn afhankelijk van iemands stemming en de situatie waarin ze zich bevinden. Er zijn echter symptomen die voorkomen bij een groot deel van de mensen met autisme. Deze kenmerken en eigenschappen zijn onder te verdelen in sociale en communicatieve beperkingen, vaste rituelen en moeite met veranderen.
Wat zijn de overeenkomsten tussen hooggevoelige personen en autisten?
Hooggevoelige mensen en autistische mensen hebben een aantal dingen gemeen. Tijdens mijn onderzoek kwam ik erachter dat veel mensen hooggevoeligheid als karaktereigenschap categoriseren. Daar ben ik het persoonlijk niet mee eens. Zowel autisme als hooggevoeligheid vallen naar mijn mening onder de term neurodiversiteit.
Neurodiversiteit betekent eigenlijk gewoon dat er verschillen zijn tussen hersenen. Er zijn dus hersenen die informatie op verschillende manieren verwerken en verschillende manieren van denken en leren gebruiken. Het autistische brein is er één van, maar ook ADHD, dyslexie, dyscalculie en Gilles de la Tourette vallen onder de paraplu van neurodiversiteit. En daarom beschouw ik ook hooggevoeligheid als onder deze term vallen. Want ook de hersenen van HSP's verwerken informatie en prikkels op een andere manier dan het 'normale' neurotypische brein zou doen.
En omdat autisme en hooggevoeligheid beide neurodivergent zijn, vertonen ze overeenkomsten. Ze zijn beide:
- Extreem gevoelig voor externe en interne prikkels. Beide partijen weten maar al te goed hoe het is om veel zintuiglijke input uit hun omgeving te ervaren, zoals (harde) geluiden of een kledinglabel dat in je nek prikt. Maar ook kunnen hooggevoelige mensen en autisten beide overprikkeld raken van hun gedachten, gevoelens en emoties.
- Een andere overeenkomst is het overweldigende gevoel dat ze beiden van die prikkels krijgen. Beide partijen kunnen echt overweldigd raken door al deze input. Dit kan resulteren in extreme vermoeidheid, shutdowns of paniekaanvallen als er geen coping-vaardigheden zijn.
- Iets wat veel mensen niet weten vanwege verkeerde informatie in de media, maar wel een ander ding dat hooggevoelige mensen en autistische mensen gemeen kunnen hebben, is extreme empathie. Autistische mensen staan erom bekend dat ze geen empathie hebben, maar het komt veel vaker voor dat ze juist te veel empathie ervaren, net zoals hooggevoelige mensen dat kunnen hebben. Ze kunnen ook heel intuïtief zijn!
Wat zijn dan de verschillen?
Nu we de overeenkomsten hebben besproken, wil ik verder gaan met de verschillen. Want er zijn zeker een heleboel eigenschappen die hooggevoelige mensen niet hebben. Ik zou hiervoor de DSM-5 willen gebruiken. Om te voldoen aan de diagnostische criteria voor ASS volgens de DSM-5, moet een persoon aanhoudende tekorten hebben op elk van de criteriagebieden:
- Sociale communicatie en interactie (op elk van de drie gebieden)
- Beperkt, repetitief gedrag (minstens twee van de vier typen)
Sociale communicatie en interactie.
Bij autisme zijn er tekorten in sociaal-emotionele wederkerigheid. Dit kan een abnormale sociale benadering en/of moeite hebben met een normaal heen-en-weer gesprek zijn. Het kan ook zijn dat er tekortkomingen zijn in het delen van interesses, emoties of het niet initiëren of reageren op sociale interacties.
Daarnaast zijn er tekortkomingen in non-verbale communicatie die wordt gebruikt voor sociale interactie. Het kan gaan om slecht geïntegreerde verbale en non-verbale communicatie, afwijkingen in oogcontact en lichaamstaal of problemen met het begrijpen en gebruiken van gebaren en gezichtsuitdrukkingen.
Een ander probleem op het gebied van sociale communicatie en interactie is het ontwikkelen, onderhouden en begrijpen van relaties. Dit kan inhouden dat je moeite hebt met het aanpassen van gedrag in verschillende sociale omgevingen, tot de afwezigheid van interesse in leeftijdsgenoten.
Wat mij is opgevallen is dat de meeste hoogsensitieve mensen niet zoveel problemen op dit gebied hebben als autistische mensen. Hoogsensitieve mensen hebben vaker weinig moeite om contact te maken met mensen, ze zijn sociaal en ervaren deze problemen meestal niet. In mijn onderzoek heb ik ontdekt dat hoogsensitieve mensen sociale interactie juist veel bevredigender vinden. Ze gedijen goed bij het vormen van sterke banden met mensen, iets dat autistische mensen vaak veel, veel moeilijker vinden.
Beperkt, repetitief gedrag.
Een ander ding dat autisme kenmerkt, zijn de beperkte en repetitieve gedragingen, interesses of activiteiten. Ik heb hier enkele voorbeelden van:
- Er zijn stereotiepe of repetitieve motorische bewegingen (zoals wapperende handen, ronddraaien), gebruik van voorwerpen (speelgoed op een rij zetten of voorwerpen omdraaien) of spraak (echolalie of eigenaardige uitdrukkingen).
- Aandringen op gelijkheid. Dit betekent dat autistische mensen inflexibel zijn in hun routines, ze hebben geritualiseerde patronen van verbaal of non-verbaal gedrag (extreem leed bij kleine veranderingen), moeite met overgangen, starre denkpatronen, begroetingsrituelen of samefooding.
- Gefixeerde interesses die abnormaal zijn in intensiteit of focus.
- Hyper- of hyporeactiviteit op sensorische input of een ongebruikelijke interesse in sensorische aspecten van hun omgeving. Dit kan lijken op overmatig ruiken of aanraken of dingen, of een bezigheid met licht of beweging. Sommige autistische mensen merken misschien minder snel tot geen pijn op.
Er zijn dus echte verschillen met hoogsensitiviteit. De meeste hooggevoelige personen zijn niet zo rigide als autistische mensen. Ze zijn vaak veel flexibeler en hebben niet zulke problemen met verandering. Als je een van de andere gedragingen die hier worden genoemd herkent, kan het zijn dat je niet hooggevoelig bent, maar autistisch.
Ben ik eigenlijk autistisch?
Het kan zijn dat je je na het lezen van dit artikel herkent in de autistische kenmerken. Het kan zijn dat je dacht dat je hooggevoelig was, en dat kan nog steeds zo zijn! Maar als je in het dagelijks leven problemen ervaart met overprikkeling, problemen hebt in sociale interacties en moeite hebt met communiceren, dan kan het zomaar zijn dat je autistisch bent. Zoals ik al eerder zei, worden veel mensen over het hoofd gezien omdat ze niet passen in de eenzijdige kijk op autisme.
Het kan zijn dat je bang bent geworden na het lezen van dit artikel. Ik wilde je even laten weten dat je niet bang hoeft te zijn. Ik weet dat de samenleving waarin we nu leven, autisme vaak als iets negatiefs ziet. Hooggevoeligheid wordt soms ook nog als iets negatiefs gezien, omdat we in een samenleving leven die ons als gevoelige mensen niet waardeert. Ze zien gevoeligheid als iets om je voor te schamen, als een zwakte. Maar ik wil dat je weet dat dat helemaal niet waar is.
Weet alsjeblieft dat als je autistisch of hooggevoelig bent, je veel sterke punten hebt. Je bent waarschijnlijk heel loyaal en eerlijk. Je bent empathisch en intuïtief. Je bent creatief en goed in out-of-the-box denken. Je bekijkt de wereld op zo'n mooie manier. Je hebt zulke specifieke kennis en expertise. Je bent een waarnemer en hebt een goed oog voor detail. Omarm het. Koester het. Het maakt je tot wie je bent en daar mag je trots op zijn.
Laat de verwachtingen van de wereld varen. De wereld is druk, chaotisch, hectisch en de druk ligt áltijd op de schouders. Als je autistisch of een hooggevoelig persoon bent, weet dan dat het oké is om je eigen tempo te volgen. Je eigen pad. Het is in orde. Het is waarom je hier bent. Ik beloof het.
Comments
- 22 juli
0- 9 juli
1- 9 juli
1- 9 juli
1