Deel 5
26-7-2020 - Enschede - David Invenit
Er zijn geen fysieke objecten die leiden tot nihilisme; daarom blijven de categorieën “materialen” en “apparaten” leeg.
Mens: de menselijk invloed van buitenaf valt te beschrijven als kwaadaardigheid. Dit is het handelen van mensen met de bewuste intentie jouw leven slechter te maken, ook als dit op kleine manieren is. Dit betreft vaak liegen (waaronder reputatievernietiging) en manipulatie, maar soms ook fysiek geweld. De eigen rol van de mens zit in uitstelgedrag en de slachtofferrol. Met uitstelgedrag laten we problemen ophopen totdat ze onhandelbaar zijn. Vanuit de slachtofferrol nemen we afstand van onze eigen verantwoordelijkheden en gaan we het leven zien als hetgeen dat ons iets aandoet, waardoor het geen zin meer heeft om er iets tegen te doen.
Methode: Dit is lastig in een filosofisch onderzoek. Ik plaats hier “willens blind zijn”, omdat we soms weigeren de hints te zien die we zouden moeten zien. Een voorbeeld hiervan is de man die thuiskomt en erachter komt dat de vrouw met de kinderen is verdwenen. Als de man dit nooit had zien aankomen, heeft deze man hints gemist. Dit kunnen we onszelf en anderen zeker niet altijd verwijten, maar het is wel een mogelijk oorzaak voor nihilisme, want we dachten dat we handelden op een manier die niet dit zeer negatieve resultaat zou hebben, maar het zeer negatieve resultaat was er alsnog. “Mijn geloofssysteem heeft gefaald”.
Ideologie is een dogmatische overtuiging. Dogma is waarheidsverkondiging en de afwijzing van andere mogelijke waarheden. Ideologie is daardoor een vorm van willens blind zijn.
Je bent naïef als je handelt op een versimpeling van de realiteit. Deze versimpeling is een mogelijke oorzaak, omdat het versimpelen betekent dat je niet langer rekening houdt met bepaalde factoren die wel degelijk invloed kunnen hebben. Dit is een lastige oorzaak, want iedereen is per definitie enigszins naïef: hoe kunnen we ooit rekening houden met de volledige complexiteit van de wereld?
Daarom heb ik “oppervlakkig zijn” toegevoegd: als we niet bereid zijn te kijken naar de diepte, missen we meer factoren dan praktisch gezien nodig is, en verkleinen we onze resistentie tegen de effecten van genegeerde factoren, omdat we dan veel meer factoren negeren dan wanneer we bereid zijn een diepgaande blik te werpen.
Omgeving: deze heeft een mentaal en een fysiek aspect. Het mentale aspect betreft kwaadaardige behandeling (is bij “mens” besproken) en de afwezigheid van geloofssystemen. (Nihilisme is in feite de afwezigheid van een geloofssysteem.) Diepgaand oneerlijke behandeling zorgt ervoor dat jouw handelen niet langer goed hoeft te zijn, want jouw handelen heeft geen invloed op hoe jij wordt behandeld: je wordt tenslotte oneerlijk behandeld. Waarom goed doen, als dit geen goed resultaat heeft?
Het fysieke aspect betreft voornamelijk de sociale en/of maatschappelijke omgeving: in een autoritaire/totalitaire staat, worden dogmatische overtuigingen wetmatig vastgelegd. Mensen worden gedwongen te liegen. Misschien moet iedereen zeggen dat de despoot een held of een god is, of dat de vreselijke moorden die zijn gepleegd nooit zijn gebeurd of niet de schuld waren van de despoot. Als dit soort leugens normaal zijn of als dogma wetmatig wordt vastgelegd, komt hier oneerlijke behandeling uit voort. De despoot wordt per definitie oneerlijk behandeld, aangezien misdaden tegen de mens worden genegeerd of ontkend. In dit soort staten heeft het ook vaak geen maatschappelijke zin om goed te handelen: mensen lijden honger, familieleden verdwijnen, mensen worden onterecht in de gevangenis gestopt, etc. Wat doet jouw manier van handelen ertoe, als alles toch zal gebeuren zoals de despoot dit wil?
Een oorlogssituatie is ook op een vergelijkbare manier oneerlijk. Bombardementen richten algemene, ongerichte vernietiging aan. Soldaten marcheren door de straten, of jij nou goed leeft of niet. Misschien word je opgeroepen om zelf te vechten in een oorlog waar jij niet om hebt gevraagd. Ook zorgen oorlogssituaties voor fysieke en mentaal-emotionele littekens en verminkingen die ook diepgaand oneerlijk zijn: dit kan een goed mens ook overkomen. Waarom zou ik proberen een goed mens te zijn, als dit mij nog steeds kan overkomen?
Comments
- 15 juli
0