Artikel.nl




Editorial Approved Badge

Inleiding op de muziek van Johann Sebastian Bach

Johann Sebastian Bach, componist van de barok, het meest gevierde lid van een grote familie van Noord-Duitse musici.

Geschreven door Paulus Kieviet
Geschreven op: 19 okt 2020
Gepubliceerd op: 6 mei 2021
1
56
0
Afbeelding door C D-X via Unsplash
Muzikale familie
Johann Sebastian Bach, (geboren 21 maart 1685, Eisenach, Thüringen - overleden 28 juli 1750, Leipzig), componist van de barok, het meest gevierde lid van een grote familie van Noord-Duitse musici. Hoewel hij door zijn tijdgenoten vooral werd bewonderd als een uitstekende klavecimbelspeler, organist en expert op het gebied van orgelbouw, wordt Bach nu algemeen beschouwd als een van de grootste componisten aller tijden en wordt hij gevierd als de schepper van de Brandenburgse Concerto's, het Wohltemperierte Klavier, de Mis in B-Minor en tal van andere meesterwerken op het gebied van kerk- en instrumentaal musiceren. Op een gunstig moment in de muziekgeschiedenis kon Bach de belangrijkste stijlen, vormen en nationale tradities die zich tijdens de voorgaande generaties hadden ontwikkeld, overzien en samenbrengen en door zijn synthese verrijken.
Hij behoorde tot een opmerkelijke familie van musici die trots waren op hun prestaties en rond 1735 stelde hij een genealogie op, Ursprung der musicalisch-Bachischen Familie ("Oorsprong van de Muziekfamilie Bach"), waarin hij zijn voorouders herleidde tot zijn betovergrootvader Veit Bach, een Lutherse bakker (of molenaar) die aan het eind van de 16e eeuw door religieuze vervolging van Hongarije naar Wechmar in Thüringen, een historische regio in Duitsland, werd verdreven en in 1619 stierf. Er waren al eerder Bachs in het gebied en het kan zijn dat hij, toen Veit naar Wechmar verhuisde, terugkeerde naar zijn geboorteplaats. Hij nam zijn cittern mee naar de molen en speelde er mee terwijl de molen aan het malen was. Johann Sebastian merkte op: "Een behoorlijk kabaal moeten ze samen hebben gemaakt! Maar hij leerde de tijd te bewaren, en dit was blijkbaar het begin van de muziek in onze familie."

Tot de geboorte van Johann Sebastian was hij de minst gedistingeerde tak van de familie; sommige leden, zoals Johann Christoph en Johann Ludwig, waren bekwame praktische muzikanten geweest, maar geen componisten. In latere dagen waren de belangrijkste musici in de familie Johann Sebastian's zonen-Wilhelm Friedemann, Carl Philipp Emanuel en Johann Christian (de "Engelse Bach").

Verwaarlozing
Ongeveer 50 jaar na Bachs dood werd zijn muziek verwaarloosd. Dat was niet meer dan normaal; in de tijd van Haydn en Mozart kon men niet verwachten dat iemand veel belangstelling zou hebben voor een componist die zelfs in zijn leven als ouderwets werd beschouwd - vooral omdat zijn muziek niet gemakkelijk verkrijgbaar was, en de helft ervan (de kerkelijke cantates) was snel nutteloos geworden als gevolg van veranderingen in het religieuze denken.
Tegelijkertijd waren de musici aan het einde van de 18e eeuw niet zo onwetend over Bachs muziek en ook niet zo ongevoelig voor de invloed ervan, zoals sommige moderne auteurs hebben gesuggereerd. Emanuel Bachs schuld aan zijn vader was aanzienlijk en Bach oefende een diepe en erkende invloed uit op Haydn, Mozart en Beethoven.

Heropleving
Na 1800 kwam de heropleving van Bachs muziek in een stroomversnelling. De Duitse schrijver Johann Nikolaus Forkel publiceerde in 1802 een studie over Bachs leven en kunst en trad op als adviseur van de uitgevers Hoffmeister en Kühnel, waarvan de verzamelde uitgave, begonnen in 1801, door de activiteiten van Napoleon werd ingekort. In 1829 was er toch een representatieve selectie van klaviermuziek beschikbaar, hoewel er maar weinig vocale werken werden uitgegeven. Maar in dat jaar zetten de Duitse musicus Eduard Devrient en de Duitse componist Felix Mendelssohn de volgende stap met de honderdjarige uitvoering van de Matthäus-Passion. In 1830 werd het samen met de Johannespassie uitgegeven; de mis in B mineur volgde (1832-45). De Leipzigse uitgeverij Peters begon in 1837 met een verzamelde uitgave van "piano" en instrumentale werken; de orgelwerken volgden in 1844-52.

Aangemoedigd door Robert Schumann werd in het eeuwfeest van 1850 de Bach-Gesellschaft (BG) opgericht, met als doel de volledige werken uit te geven. In 1900 waren alle bekende werken gedrukt en werd de BG opgevolgd door de nog bestaande Neue Bach-Gesellschaft (NBG), die festivals organiseert en populaire uitgaven uitgeeft. De belangrijkste publicatie is het Bach-Jahrbuch (vanaf 1904). In 1950 waren de tekortkomingen van de BG-uitgave pijnlijk duidelijk geworden en werd het Bach-Institut opgericht, met de hoofdkantoren in Göttingen en Leipzig, om een nieuwe standaarduitgave (de Neue Bach-Ausgabe, of NBA) te produceren, een uitgave die uiteindelijk meer dan 100 delen zou gaan bevatten.
Achteraf gezien kan de Bach-revival, die teruggaat tot 1800, worden herkend als het eerste opvallende voorbeeld van de bewuste opgraving van oude muziek, begeleid door biografische en kritische studies. De revival diende ook als inspiratiebron en model voor latere werken van vergelijkbare aard.
1
Geschreven door Paulus Kieviet
Geschreven op: 19 okt 2020
Gepubliceerd op: 6 mei 2021
1
56
0

Recente en relevant artikelen