Artikel.nl




Editorial Approved Badge

Renaissancecomponist Cornelis Verdonck

De Nederlanden waren in de renaissance, in de vijftiende en zestiende eeuw, een centrum van cultuur. Dat gold met name voor het zuidelijk gedeelte. Diverse kunstenaars leefden en werkten hier, het culturele klimaat bevorderde de ontwikkeling van bijvoorbeeld muzikanten en componisten. Cornelis Verdonck was één van hen.

Geschreven door Hans van Gemert
Gepubliceerd op: 30 juni 2021
4
60
8
Afbeelding door Gabriella Clare Marino via Unsplash

Turnhout

Cornelis Verdonck , soms ook geschreven als Cornelio Verdonk, werd geboren in 1563 in Turnhout, in de Zuidelijke Nederlanden. Het was een periode, dat het conflict tussen het protestante noorden en de katholieke koning Spanje, Filips II, heer der Nederlanden, zich steeds scherper begon af te tekenen, hoewel de Tachtigjarige Oorlog nog nét niet begonnen was.

Cornelis Verdonck, een leven in de muziek

Het muzikale talent van Cornelis Verdonck werd al vroeg onderkend, zodat hij als negenjarige jongen al deel uitmaakte van het knapenkoor van de Onze-Lieve-Vrouwenkathedraal in Antwerpen. Hij leefde bij het gezin van Cornelis Pruenen, die toen senator en penningmeester van Antwerpen was. De talentvolle Cornelis werd in 1572 naar Spanje gehaald, waar hij tot 1580 lid was van het koor van koning Filips II van Spanje. In 1580, toen zijn stem gebroken was, ging hij terug naar de Nederlanden, en studeerde bij Severin Cornet en waarschijnlijk ook bij Hubert Waelrant. In 1584 vertrok hij opnieuw naar Spanje, en werd ook weer zanger in het koor van de koning. In 1599 was hij weer terug in Antwerpen.

Olifant

In 1599 werd in Antwerpen de intocht gehouden van aartshertogen Albrecht en Isabella Clara Eugenia, die pas getrouwd waren. Bij deze intocht moest er natuurlijk ook muziek en spektakel zijn, en daarvoor had Cornelis Verdonck iets bijzonders bedacht. Hij componeerde een motet, Prome novas, en het was de bedoeling dit door een zesstemmig knapenkoor te laten uitvoeren. Gewoon is ook maar gewoon, dus moest het gezongen worden vanaf de rug van een olifant. Of het een echte of een nepolifant was, dat blijkt dan helaas weer niet duidelijk uit de overgebleven getuigenverklaringen… In ieder geval was het motet een unicum: het enige dat ooit is gemaakt met de bedoeling het op de rug van een olifant uit te voeren.

In de Nederlanden

Het is aannemelijk, dat Cornelis Verdonck de rest van zijn leven in de Nederlanden verbleef. In ieder geval tot 1622 kreeg hij in Eindhoven een prebende, het inkomen van een geestelijke. De erop volgende jaren tot zijn overlijden in 1625 is hij naar alle waarschijnlijkheid in dienst gebleven van rijke burgers, wat in vroeger jaren ook al het geval was.

Muziek

Verdonck werkte in de Italiaanse madrigaleske stijl. Zijn madrigalen componeerde hij op Italiaanse teksten, en dat is wel bijzonder: Verdonck is nooit in Italië geweest. Verdonck was een echte vertegenwoordiger van de Renaissance, latere vernieuwingen die in de barok opgang zouden vinden zoals monodie of basso continuo wees hij af. Verdonck werkte liever in de polyfone vocale stijl, die algemeen was op het einde van de zestiende eeuw.

Werken

Zoals gebruikelijk in de Renaissance, schreven componisten vooral geestelijke muziek. Verdonck was geen uitzondering, op het geestelijk vlak schreef hij een Magnificat in verschillende zettingen: vier-, vijf- en zesstemmig. In 1585 maakte hij een vijfstemmig magnificat, waar de papieren versies van verloren zijn gegaan, maar gelukkig is wel de oorspronkelijke kopergravure bewaard gebleven. Naast de geestelijke muziek schreef Cornelis Verdonck Italiaanse madrigalen en Franse chansons. Verdonck hield wel van een uitdaging, in zijn bundel Poésies françaises de divers autheurs mises en musique par C. Verdonck (Franse gedichten van verschillende auteurs, op muziek gezet door C. Verdonck) zijn de liederen voor een ongebruikelijk aantal stemmen op muziek gezet: wel tot tien afzonderlijke stemmen.

Verloren

Helaas is niet al het werk van Verdonck bewaard gebleven. Zo heeft hij samen met Hubert Waelrant en Andreas Pevernage diverse teksten in de Brabantse tongval, geschreven door Jonker Jan van der Noot, van muziek voorzien. Helaas is dit werk verloren gegaan.
4
Geschreven door Hans van Gemert
Gepubliceerd op: 30 juni 2021
4
60
8

Comments

  • 30 juni
  • 0
Leuk geschreven Hans!
0
  • 2 juli
  • 0
dank je!
  • 2 juli
0
  • 30 juni
  • 0
Mooi geschreven.
0
  • 2 juli
  • 0
dank je
  • 2 juli
0
  • 30 juni
  • 1
Een mooi stukje muzikale historie. Leuk geschreven.
1
  • 2 juli
  • 0
dank je!
  • 2 juli
0
  • 30 juni
  • 1
Mooi ;) ik hou ook van die
1
  • 2 juli
  • 0
ik luister graag naar Renaissance muziek, en speel het ook graag.
  • 2 juli
0

Recente en relevant artikelen