De ethiek houdt zich bezig met wat goed en wat fout is. Ethiek richt zich op het menselijk handelen en op hoe we met elkaar om zouden moeten gaan en rekening met elkaar zouden moeten houden. Veel mensen zullen de ethiek beschrijven als de studie naar wat moreel juist is. Maar de vraag die we onszelf moeten stellen binnen de ethiek is of er wel zoiets bestaat als morele juistheid. Is er in de wereld daadwerkelijk een onderscheid te maken tussen goed en fout? En zo ja, hoe bepaal je wat er goed is en wat fout is? Dit zijn vragen waar de ethiek zich mee bezig zou kunnen houden.
Prescriptieve en descriptieve ethiek
Binnen de ethiek draait het om de moraal. De moraal omvat normen en waarden die in de samenleving gelden. Vragen die zich hiermee bezig houden zijn bijvoorbeeld: Wat zijn de normen en waarden binnen de samenleving? Verschillen de normen die in ons land gelden van die in andere culturen? Hoe kunnen we reflecteren op onze normen en waarden?
De definitie die we aan ethiek kunnen geven hangt af van de betekenis van moraal. Er kan op twee manieren naar moraal worden gekeken. Vanuit een descriptief standpunt en vanuit een prescriptief standpunt.
We beginnen met de definitie van moraal vanuit een descriptief standpunt. Dit is de definitie die het meest gebruikt wordt. In de descriptieve zin is moraal alle normen en waarden in de samenleving. Het gaat er hier om wat wij als samenleving goed en fout vinden. In Nederland wordt het bijvoorbeeld als moreel juist gezien om een gevonden bankpas terug te brengen naar de eigenaar, om ouderen voor te laten gaan in het verkeer of om geld te geven aan een goed doel. We vinden het daarentegen vaak niet correct om iemand met opzet te beledigen of te bedriegen. Deze normen en waarden kunnen verschillen per land en cultuur.
Moraal in de prescriptieve zin richt zich daarentegen op het voorschrijven van hoe het zou moeten zijn. Waar moraal in de descriptieve zin zich richt op het beschrijven van de normen en waarden die op dit moment gelden, richt de moraal in de prescriptieve zin op het voorschrijven hoe de normen en waarden in de samenleving zouden moeten zijn.
De ethiek richt zich vooral op de prescriptieve betekenis van moraal, maar dit betekent niet dat het beschrijven van de normen en waarde geen onderdeel van de ethiek is. Zonder te weten wat de huidige situatie is, kan namelijk niet gefantaseerd worden over de gewenste situatie.
Drie vormen van ethiek
Nu we weten wat ethiek precies inhoudt gaan we kijken naar de verschillende vormen van ethiek. Er zijn meerdere vormen van ethiek, maar we bespreken hier enkel de toegepaste, normatieve en meta-ethiek. De toegepaste ethiek is de nieuwste vorm van deze drie en was voorheen een onderdeel van de normatieve ethiek. De toegepaste ethiek houdt zich bezig met het stellen van concrete vragen over wat er gedaan zou moeten worden in specifieke situaties. Mogelijke vragen die binnen de toegepaste ethiek gesteld kunnen worden zijn: Is het plegen van euthanasie bij demente ouderen moreel juist? Wat voor plichten hebben we ten opzichte van vluchtelingen? Of wat zouden we moeten doen met klimaatverandering?
De normatieve ethiek houdt zich net als de toegepaste bezig met het stellen van concrete vragen, maar doet dit op een meer systematische manier. De normatieve ethiek stelt bij de vragen die zij stelt vaak bepaalde criteria op om deze vragen te beantwoorden. Ook zijn de vragen die gesteld worden binnen de normatieve ethiek vaak wat abstracter en algemener dan de vragen die binnen de toegepaste ethiek worden gesteld. Mogelijke vragen uit de normatieve ethiek zijn: Welke plichten hebben we ten opzichte van elkaar? Of is trots een deugd?
De meta-ethiek richt zich op het stellen van vragen over de ethiek zelf. Deze vragen zijn vaak niet toe te passen op specifieke situaties, maar zijn algemener. Er valt hierbij te denken aan vragen zoals: Bestaat er daadwerkelijk goed en fout? Kunnen we weten wat goed en fout is? Of is het mogelijk om kennis te hebben over de moraal?
