Het afsteken van vuurwerk begon in de tijd van de Tang-dynastie in China, dus rond de 9e eeuw. Destijds werd vuurwerk afgestoken om boze geesten te verjagen.
In de 13e eeuw kwam het vuurwerk naar Europa. Ook in Nederland steken we al vele eeuwen vuurwerk af. Dit doen we voornamelijk met feesten, zoals bijvoorbeeld in 1648 na de Vrede van Münster en tegenwoordig met kermissen, afsluitingen van festivals en natuurlijk met oud en nieuw. Tegenwoordig is er een discussie gaande tussen voorstanders en tegenstanders van vuurwerk. Tegenstanders van vuurwerk wijzen vooral naar de ongelukken (zowel lichamelijk als materieel), de rookontwikkeling, het geluidsoverlast en dierenwelzijn. Voorstanders wijzen vooral naar traditie, plezier, schoonheid, adrenaline en het economisch gewin voor de vuurwerkbranche en alle mensen die daarbinnen werkzaam zijn. Ikzelf ben, mits het goed en veilig wordt afgestoken, een voorstander van vuurwerk. Voornamelijk siervuurwerk vind ik indrukwekkend en zie ik als een kunstwerk in de lucht. Er zijn verschillende soorten vuurwerk, bijvoorbeeld: ‘fop- en schertsvuurwerk (zoals bijvoorbeeld sterretjes), die het gehele jaar door afgestoken mogen worden’, ‘kleinvuurwerk’, wat wij als consumenten rond oud en nieuw kunnen kopen, ‘grootvuurwerk’, wat door professionals bij bepaalde evenementen wordt afgestoken, ‘elektrisch vuurwerk’, wat op elektriciteit werkt en vaak wordt gebruikt op podia bij optredens en ‘ernstvuurwerk’, wat in gevallen van nood wordt gebruikt (bijvoorbeeld scheepsfakkels). Vuurwerk bestaat voornamelijk uit buskruit. Dit buskruit bestaat weer uit drie elementen, namelijk koolstof, kaliumnitraat en zwavel. Kleuren bij siervuurwerk worden gemaakt door bijvoorbeeld lithium (rood), natrium (oranje), kalium (paars), koper (groen) of barium (blauw) toe te voegen. In de laatste jaren zijn er nog een aantal bijzondere effecten bijgekomen. Hieronder benoemen we de top 10 daarvan.
10. Fluiteffect
Een fluiteffect (ook wel whistle) wordt veroorzaakt door chloraat en benzoaten. Dit mengsel verbrandt laagje voor laagje, waardoor de gasvormige reactieproducten in korte pulsen vrijkomen. Een hoge fluit wordt ook wel een gillende keukenmeid genoemd en ligt bij iedere vuurwerkverkoper wel in het assortiment. Fluitcakes zijn bij jonge vuurwerkfans geliefd, omdat ze een leuk effect geven, niet hard knallen en vaak niet duur zijn (tenzij je een heel grote fluitcake koopt). Enkele fluitcakes: ‘Magic Missile (25 shots)’, ‘Red Alert (500 shots)’ en ‘Battle Stars (300 shots)’. Hieronder een fragment van een fluitcake.
9. Rauwe huilers
Lijkt op het fluiteffect, maar de fluittoon klinkt veel rauwer en scheller. Een van mijn favoriete vuurwerkeffecten. Wordt op bijna dezelfde manier gemaakt als het fluiteffect, maar de pulsen worden door een smal kartonnen pijpje geleid, wat voor een schelle fluittoon zorgt. Cakes met rauwe huilers zijn vaak duurder dan fluitcakes, maar zijn ook beter hoorbaar en naar mijn mening is het effect ook mooier. Vuurwerkverkopers hebben vaak wel een cake met rauwe huilers liggen, maar dit effect is nog niet bij iedereen bekend en deze cakes worden minder verkocht dan de fluitcakes. Enkele voorbeelden: ‘return of the phoenix (35 shots)’, ‘Saluted (19 shots)’ en ‘huilbak’. Hieronder een fragment
8. Drie-traps-effect
De naam verraadt het al. Het drie-traps-effect is een effect wat drie compartimenten kent. Dit effect wordt gecreëerd doordat de vertragingslont eerst het kruid met het eerste effect bereikt, vervolgens doorbrandt en het tweede effect bereikt en ten slotte nogmaals doorbrandt en het derde effect bereikt. Dit effect is niet erg bekend en er zijn ook nog niet zoveel producten die dit effect hebben. Toch is het naar mijn mening wel een erg leuk en mooi effect en verdient het meer populariteit. Nog niet alle vuurwerkverkopers hebben producten met dit effect in hun assortiment. Enkele voorbeelden: ‘Strike Force (pijlenpakket)’, ‘Three Stage Trouble (32 shots)’, ‘The Force’ en ‘Howling Wolf (fontein)’.
7. Salute-effect (knalcakes)
De zogenaamde knalcakes zijn cakes die gemaakt zijn om harde burstknallen te creëren. Er wordt buskruit toegevoegd om naar boven te kunnen schieten en er wordt buskruit toegevoegd met een omhulsel, waardoor het buskruit niet kan ontsnappen en daardoor uit elkaar spat. Dit zorgt voor het knaleffect. Knalcakes geven geen siereffect, maar zijn vooral gericht op het knaleffect. Daarom zijn ze vaak ook iets goedkoper. Bijna iedere vuurwerkverkoper heeft ze in het assortiment en de laatste jaren zijn ze in populariteit gestegen. Enkele voorbeelden: ‘Titanium Salute (25 shots)’, ‘Xtreme Salutebox (108 shots)’ en ‘Strong Salute (36 shots)’.
6. Waaiereffect
Bij de meeste cakes staan de buizen recht omhoog, waardoor de shells recht naar boven vliegen. Bij waaiercakes staan de buizen zowel recht omhoog als schuin. Dit zorgt ervoor dat het vuurwerk een groter deel van de luchtoppervlakte kan innemen en je dus een mooier geheel hebt en een groot deel van de straat kan meegenieten. De waaiercake is er in verschillende soorten en maten. Zo is er de V-vorm, waarbij er tegelijkertijd twee shells de lucht in worden geschoten en daardoor een soort V-vorm creëren. Daarnaast is er de W-vorm, waarbij er in plaats van twee shells, drie shells in de lucht worden geschoten en zorgen voor een W-vorm. Bij de Z-vorm wordt de letter Z gemaakt (lastig te zien). Tenslotte is er de Fanvorm (afgeleid van het Engelse woord ‘fan’ > waaier), hierbij worden de shells na elkaar van links naar rechts afgeschoten, net zoals bij de Z-vorm, maar dan in een rustiger tempo en minder op verschillende hoogtes en dus zonder de Z-vorm. Een voorbeeld voor de V-vorm: ‘V-Master (deels ook W-vorm)’. Voorbeeld voor de W-vorm: ‘W-Shape Dominator (108 Shots)’. Voorbeeld voor de Z-vorm: ‘Event Z-shape Starflower’. Voorbeeld voor de Fanvorm: ‘Out of Control (100 shots)’. Hieronder het fragment van de fanvorm.
5. Spineffect
Bij het spineffect, ook wel whirleffect draaien de shells de lucht in. Het spineffect komt van het Engelse woord ‘spin’ wat draaien betekent. Dit effect ontstaat wanneer er gaatjes worden gemaakt in het binnenwerk. Hoewel dit effect vaak wel kort in een cake is verwerkt, zijn er ook cakes waarbij het spineffect centraal staat. Veel vuurwerkverkopers bieden wel een cake aan waarin het spineffect te zien is. Het spineffect bestaat al wat langer, maar houdt zich vaak op de achtergrond. Soms gaat de spin snel, soms is de spin wat langzamer. Enkele cakes waarbij het spineffect centraal staat: ‘Magic Whirl’, ‘Sky Spinners’, ‘Titanium Spinners’, ‘Revival Cry’.
4. Cracklingeffect
Crackling is een Engels woord en betekent ‘geknetter’. Dat is ook precies wat dit vuurwerk doet. Veel kleine knalletjes zorgen voor een knetterend en ratelend geluid. Sommige mensen houden van dit effect, anderen vinden het vreselijk. De intensiteit van de crackling verschilt nogal. Crackling is een effect dat al een tijdje bestaat en iedere vuurwerkverkoper heeft wel producten met dit effect in de aanbieding. Soms is het cracklingeffect in een cake verwerkt, waarbij het effect slechts kort te zien is. Soms staat het effect centraal bij een cake. Cakes waarbij crackling centraal staat: ‘Crackling X’, ‘Crackling Fan 2.0’ en ‘Crackling Chry 2.0’.
3. Komeeteffect
Een komeet heeft een kleine vuurstaart, maar laat geen vonkenregen achter. Komeetcakes zijn vaak geliefd bij de jonge vuurwerkfans, aangezien zij vaak niet of niet hard knallen en vaak goedkoop zijn. Ook dit effect is erg populair en bij iedere vuurwerkverkoper te vinden. Het effect wordt gecreëerd door met buskruit de komeet de lucht in te schieten en door met de verschillende stoffen de kleuren toe te voegen. Het zorgt dus voor een kleurenspektakel in de lucht. Enkele voorbeelden waarbij kometen centraal staan: ‘Power Pearl (96 shots)’, ‘Glitter Mine & Color Comet ‘, ‘Dragon Candle 100’
2. Hummereffect
De naam ‘hummer’ komt van het Engelse woord ‘humming’, wat zoemen betekent. Met de autosoort heeft het dus niets van doen. Dit effect is een heel bijzonder effect en is eigenlijk niet heel erg populair in ons land. Dit is jammer, want het is een bijzonder, leuk en grappig effect. Als een vuurwerkverkoper al een product met dit effect heeft, blijft het vaak bij één product. Dit is ook niet zo raar, aangezien vuurwerkfabrikanten ieder jaar slechts weinig producten met dit effect maken en producten met een hummereffect vaak weer uit de productie worden gehaald. Het effect heeft wat weg van het spineffect, maar bij het hummereffect is het zoemende geluid het belangrijkste. Enkele voorbeelden: ‘Hummer Spirit’, ‘Wasp’, ‘Killer Crosette’
1. Fisheffect
Bij het fisheffect spat de shell in de lucht uiteen in allerlei kleine ‘visjes’, die allerlei kanten op lijken te zwemmen. De projectielen vliegen door elkaar heen en dan uit elkaar. Dit effect knalt echter niet zo hard. Het effect is net als het hummereffect niet heel erg populair, maar wel bijzonder, leuk en grappig. Niet alle vuurwerkverkopers bieden een product met het fisheffect aan. Daarnaast zijn er slechts een aantal producten die dit effect hebben en is de productie van deze producten beperkt. Kortom, producten zijn er wel, maar vaak in beperkte mate. Enkele voorbeelden: ‘Crackling silver fish (19 shots)’, ‘Fish Bowl’, ‘Barracuda’.
Wat is jouw favoriete vuurwerkeffect of vuurwerkproduct? Laat je reactie achter! NB: de bovenstaande effecten kunnen ook gecombineerd zijn. De Saluted is bijvoorbeeld een combinatie tussen rauwe huilers en salute. De Crackling Silver Fish is bijvoorbeeld een combinatie tussen crackling en fish. Kortom, vaak worden de verschillende effecten met elkaar gecombineerd. Naast de voorbeelden die ik in dit lijstje heb benoemd, zijn er natuurlijk nog tal van andere voorbeelden te benoemen. Weet jij nog leuke cakes of andere vuurwerkproducten? Laat dan een reactie achter.
Zoals ik aangegeven heb zijn er voorstanders en tegenstanders van het afsteken van vuurwerk. Wanneer je vuurwerk gaat afsteken raad ik je aan om dit veilig en op een verantwoorde manier te doen. Koop bijvoorbeeld vuurwerk bij een erkend vuurwerkverkoper, knutsel niet zelf met vuurwerk, gebruik een veiligheidsbril en trek kleding aan die snel in de brand vliegt. Zet daarnaast het vuurwerk op een stevige ondergrond, ga niet boven het vuurwerk hangen bij het afsteken en laat weigeraars (niet-afgegaan vuurwerk) met rust
Wanneer je op een veilige en verantwoorde manier vuurwerk afsteekt, wordt de kans op ongelukken aanzienlijk kleiner en kun je er dus ook meer van genieten. Vuurwerk is leuk, maar wees voorzichtig!
Tot slot: ben je nou benieuwd hoe vuurwerk wordt gemaakt? Onderstaande fragmenten geven een kijkje achter de schermen.
Bronnen
https://www.ikhebeenvraag.be/vraag/4615/Hoe-wordt-vuurwerk-gemaakt
https://www.gelderlander.nl/achterhoek/vuurwerk-voor-dummies~a5a8e2e7/?referrer=https://www.google.nl/
