Een klein groepje
De crisis begon sinds 10 augustus waarbij 32 Afghaanse vluchtelingen het moesten zien te overleven in het bos tussen Polen en Belarus. Het OHCHR beval Polen om voor de vluchtelingen te gaan zorgen. Dit werd genegeerd, want het was lang de discussie aan welke kant van de grens de vluchtelingen zaten. Dit bleek aan de Poolse kant te zijn, maar de vluchtelingen zijn gedwongen door de grenswacht om op te schuiven naar de grens van Belarus. Fundacja Ocalenie had dit zelf aan de vluchtelingen gevraagd en kreeg het antwoord: “De officieren hebben ons gedwongen om een paar meter op te schuiven naar de andere kant van de grens.” Ook had de grenswacht telefoons van de vluchtelingen kapotgeslagen, zodat zij niet meer konden communiceren met de buitenwereld.
Inmiddels is het gebied verboden voor journalisten, hulpverleners en advocaten. Wie wel een kijkje wil nemen, riskeert het om gearresteerd te worden of een hoge boete te betalen. Dat journalisten en andere mensen buiten het gebied niet meer mogen komen, komt door de uitgeroepen noodtoestand. Hierdoor heerst er op dit moment een censuur in een democratisch land. Premier Mateusz Morawiecki verklaarde dat er wordt gewerkt aan een oplossing om de levens van de vluchtelingen te redden. “Wij willen dat iedereen gelijk wordt behandeld.” Tot op de dag vandaag zijn er nog geen echte initiatieven ondernomen die de woorden van de premier bevestigen en is de noodtoestand nog steeds van kracht.
Ondanks de huiveringwekkende situatie van de vluchtelingen, heeft de Europese Unie haar ogen te lang gesloten voor de schromelijke situatie en slaagt ze er niet in de patstelling te beëindigen en de vluchtelingen in nood te helpen.
Beeld: AP Photo
Huidige situatie
Het gaat nu over 3.000 tot 4.000 vluchtelingen, van wie velen naar verluidt afkomstig zijn uit het Midden-Oosten en Afghanistan. Zij kamperen tussen de grenzen in het ‘niemandsland’ en door de noodtoestand is het puur overleven in de vrieskou. Mensenrechtenorganisaties hebben hun bezorgdheid geuit over hun welzijn, wat wijst op sterfgevallen aan beide zijden van de grens. De vluchtelingen vriezen dood of komen te overlijden door geen toegang hebben tot water en voedsel.
Inmiddels is het gebied verboden voor journalisten, hulpverleners en advocaten. Wie wel een kijkje wil nemen, riskeert het om gearresteerd te worden of een hoge boete te betalen
Loekasjenko chanteert om te praten
De crisis brak uit, toen de president – eigenlijk dictator – van Belarus, Alexander Loekasjenko, woedend reageerde op EU-sancties. De Europese Unie had de dictator gestraft voor het gedwongen omleiden van een passagiersvliegtuig in mei 2020 en de daaropvolgende arrestatie van een dissidente journalist, Roman Protasevich, die aan boord was.
Maanden eerder bestraften de EU en de Verenigde Staten de regering van Loekasjenko voor het hardhandig optreden tegen afwijkende meningen na een omstreden verkiezing van augustus 2020, die hem een zesde ambtstermijn opleverde en massale protesten tegen de regering uitlokte.
Beeld: Leonid Scheglov/BelTA/ REUTERS
Woedend door de verscherpte maatregelen sloeg Loekasjenko terug door aan te kondigen dat Belarus zou stoppen met proberen te voorkomen dat migranten en vluchtelingen zonder papieren de EU bereiken. Loekasjenko heeft als doel om te praten met de EU – en chanteren is zijn manier om te EU te laten praten. Ook als dat betekent dat er duizenden onschuldige mensen zullen sterven.
Allerlei beschuldigingen naar elkaar
De EU beschuldigt Minsk van het opzettelijk lokken van vluchtelingen naar Belarus en hen vervolgens naar het westen te leiden met belofte van gemakkelijke toegang naar het westen, als onderdeel van een "hybride aanval" op de EU als straf voor de sancties. Loekasjenko ontkent deze beschuldigingen en beschuldigt de EU van schending van de mensenrechten door mensen de veilige doorgang te ontzeggen, in strijd met de internationale asielregels.
Er zijn meldingen geweest van illegale zogenaamde 'pushbacks' die ondertussen werden uitgevoerd, waarbij Poolse bewakers werden beschuldigd van het terugsturen van vluchtelingen zonder papieren naar Belarus. Dat is volstrekt illegaal en Polen lijkt daarmee weg te komen.
De vluchtelingen vriezen dood of komen te overlijden door geen toegang hebben tot water en voedsel
Op 6 december gaf de Poolse publieke omroep een concert ter ere van de grenswachten die “de grens verdedigen”. De controversiële gebeurtenis volgt op hernieuwde beperkingen van de toegang tot de grens met Belarus. Dat hierover wordt gefeest in Polen is niet verbazingwekkend: opiniepeilingen laten zien dat een meerderheid van Polen geen vluchtelingen wil binnenlaten. De Poolse regering wordt steeds autoritairder en ongegeneerd racistisch.
Warschau heeft de Russische president Vladimir Poetin beschuldigd van het brein achter de ontvouwende crisis. Maar Moskou, waarvan Loekasjenko sterk afhankelijk is als bondgenoot en schuldeiser, heeft betrokkenheid ontkend.
Toekomstscenario
Belarus blijft ontkennen dat het de crisis heeft gestart en waarschuwt dat het niet kan helpen er een einde aan te maken, tenzij de eerdere sancties worden opgeheven die de EU heeft opgelegd aan Loekasjenko zijn opgelegd. Minsk heeft ook gedreigd de Russische gaslevering aan Europa af te sluiten via pijpleidingen die door Belarus grondgebied gaan, als vergelding voor eventuele nieuwe EU-sancties. De Poolse ministerie van Landbouw kondigde aan dat Belarus een verbod legt op de invoer van voedselproducten uit een aantal landen, waaronder Polen, nadat de EU de sancties tegen Minsk heeft uitgebreid tijdens de vluchtelingencrisis aan de grens.
Beeld: Leonid Scheglov/EPA
De regering van Belarus heeft op 7 december een decreet gepubliceerd, waarin staat dat landbouw- en voedselproducten die geïmporteerd zijn uit de EU, Verenigde Staten, Canada, maar ook Noorwegen, Albanië, IJsland, Noord-Macedonië, Groot-Brittannië, Montenegro en Zwitserland, ook daadwerkelijk worden verboden.
Tot voor kort heeft de Europese Commissie een stap gezet om een aantal vluchtelingen weg te halen uit het ‘niemandsland’. Op 4 december werden meer dan 400 kinderen en volwassenen teruggebracht naar Erbil in de Koerdische regio van Irak . Vanaf 7 december volgden nog eens meer dan 400. Sinds half november zijn meer dan zo’n 3.000 Irakezen op het vliegtuig gezet. Op 8 december stond er nog een vlucht gepland met de terugkeer van 97 Syrische vluchtelingen naar Damascus. Er wordt gemeld dat de Syriërs en Irakezen bang zijn om terug te keren naar de landen waarvoor ze zijn gevlucht. Volgens nieuwsdienst Reuters willen tientallen Syriërs niet terug naar Syrië uit angst voor wraak van het Assad-regime. Een groot aantal vluchtelingen keert liever terug naar het 'niemandsland' tussen Belarus en Polen dan terug te keren naar het regime.
Verdere escalatie is zeer waarschijnlijk en het ziet er niet rooskleurig uit voor de vluchtelingen die in deze schromelijke situatie zijn geplaatst.
Comments
- 7 jan
1- 16 dec
1