Wie wel eens het genoegen heeft gehad in een basisschool klas te observeren, ziet dat er van alles gaande is. De leerkracht heeft net instructie gegeven. Nu is de opdracht zelf de rekensommen in het boek te maken. Een leerling is bezig met het verknippen van een stukje papier dat nog in het laatje gevonden is. Vier andere leerlingen zijn nog boos van het schoolplein terug de klas in gekomen en vervolgen hun ruzie al fluisterend of non-verbaal. Weer een andere leerling is geconcentreerd bezig de sommen zo snel mogelijk te maken: "Volgende week is de cito toets al." Wie goed oplet ziet scherpe blikken door de klas gaan. Op het oog is het stil, maar er gebeurt van alles...
"Maar waarom zou het onderwijs zich eigenlijk bezig houden met de persoonsvorming en socialisatie van kinderen?'
De focus ligt nu vooral op het kwalificeren van de leerlingen. Volgens Gert Biesta, een Nederlandse onderwijsfilosoof, heeft onderwijs echter drie doelen: kwalificatie, persoonsvorming en socialisatie. Deze theorie wordt op de opleiding tot basisschool leerkracht al veelvuldig besproken. Toch ligt de nadruk, bedoeld en onbedoeld, vaak op kwalificatie. Basisscholen doen hun best, maar de prioriteiten liggen ook nog bij een heleboel andere dingen. Maar waarom zou het onderwijs zich eigenlijk bezig houden met de persoonsvorming en socialisatie van kinderen?
Socialisatie
Wat goed is, wat niet en hoe we met elkaar omgaan, leren kinderen onder andere van hun omgeving. Een kind besteedt zo'n 8 uur per dag en dat 5 dagen in de week in een klaslokaal. Dit betekent dat heel veel van wat daar gebeurd van invloed is op de ontwikkeling van een kind. Los je ruzies op door elkaar keihard te slaan of leer je erover te praten? Versnipper ik een papiertje wanneer ik de eerste strepen die ik met mijn pen heb gezet niet goed vind. Ben ik heel cool als ik iemand pest of wordt dit door mijn medeklasgenoten afgekeurd? Heb ik een broodtrommel en bidon mee naar school of een pakje drinken en boterham in plastic zakje? Wordt ik uitgelachen als ik met mijn stem haper in mijn boekbespreking? Mag ik huilen als ik verdrietig ben? Hoe ga je met iemand om als diegene anders is dan jij? Al deze ervaringen dragen bij aan het beeld van een kind over hoe we met elkaar omgaan.
Doel: Een inclusieve samenleving
Trekken we dit breder door naar maatschappelijke problemen dan blijven eigenlijk dezelfde vraagstukken staan. Een jongen houdt van voetbal en een meisje speelt in de poppenhoek. Een man moet stoer zijn en een vrouw verzorgend. De seksuele voorlichting is niet alles dekkend en grenzen aangeven en er naar luisteren komt niet aan bod. Iedereen die niet voldoet aan het man of vrouw hokje krijgt het lastig. Ook kijkend naar de multiculturele samenleving moet het een en andere veranderen. Kinderen op niet-multiculturele scholen komen pas na de basisschool of zelfs na de middelbare school in contact met mensen met andere etniciteiten. Vooroordelen kunnen er dan al jaren inzitten. Accepteren dat iedereen anders is en daar op een goede manier mee om kunnen gaan, kost net als taal en rekenen tijd. Vertellen is de eerste stap, maar het laten doordringen duurt veel langer. Dat kan alleen door leerlingen veelvuldig deze vraagstukken voor te leggen en te laten ervaren.
Doel: verhogen van duurzaamheid
Op het gebied van massaconsumptie kunnen basisschool leerlingen al veel mee krijgen. De plastic soep zou er niet zijn, zonder dat wij massaal met z'n alle alles verpakken in plastic. De uitstoot van CO2, zou wanneer er meer mensen fietsen naar school verminderen. Niet je plastic pen breken uit verveling, oneindig veel tekenblaadjes pakken zonder het echt te gebruiken en al het afval in dezelfde afvalbak gooien als de juf/meester even niet kijkt. Dit de leerlingen bewust maken, maakt een wereld van verschil.
Persoonsvorming
Een leerling kan niet goed op een stoel blijven zitten. "Ja maar ik heb ADHD en kan er niks aan doen" wordt door deze leerling vastgesteld. Geen enkele opdracht is aan het einde van de les afgemaakt. De ijverige leerling verderop gaat juist als een razende door de opdrachten heen. "Als ik nu geen voldoende haal dan heb ik het wel heel erg verpest." De leerling daarnaast gaat minder snel. "Die opdrachten lukken toch nooit. Ik doe het wel gewoon niet. " Deze drie voorbeeld leerlingen lopen alle drie tegen een probleem aan. De een lukt het niet zich te concentreren, de volgende voelt enorme prestatiedruk en de laatste heeft al het vertrouwen in eigen kunnen al verloren.
Doel: verlagen van de kans op burn-out en psychische klachten
Wie ben ik, waar ben ik goed in en waar minder en hoe ga ik om met mezelf. In de huidige maatschappij lijkt de nadruk te liggen op presteren en dat kan behoorlijk veel stress opleveren. Ook wordt er van je verwacht precies te weten wat je wil. Als dat doel niet lukt, moet je gewoon iets harder je best doen. Het vraagt veel doorzettingsvermogen en zelfstandigheid. Maar hoe ga je met deze prestatiedruk en stress om? Pauzes nemen, plannen, weten wanneer het te veel is. Durven en kunnen aangeven wanneer het niet goed met je gaat. Leerlingen handvatten geven in het omgaan met zichzelf zou een grotere rol in het onderwijs moeten spelen.
"Een klas is een kleine maatschappij. En al deze kleine maatschappijen kunnen de wereld een stukje beter maken!"
In het nieuws gaat het over milieurampen, over grote bedrijven bij wie het verduurzamen nog niet zo makkelijk gaat. Het gaat over demonstraties tegen racisme en seksisme, maar ook over burn-outs en hoge wachtlijsten in de mentale gezondheidszorg. Sinds een aantal jaar is burgerschap een verplicht, maar vrij in te vullen vak op de basisschool. Basisscholen doen hun best, maar prioriteiten liggen ook op een hele boel andere dingen. Wat nu als het onderwijs ruimte zou krijgen hier op in te spelen, meer ruimte krijgen om te debatteren, filosoferen, van elkaar te leren en maatschappelijke stellingen te bespreken. Een klas is een kleine maatschappij. En al deze kleine maatschappijen kunnen de wereld een stukje beter maken!
Comments
- 25 juni
1- 22 juni
1- 18 juni
1- 17 juni
1- 17 juni
- Hide replies (1)
1- 18 juni
0