Veel mensen in Nederland (en ver daarbuiten) houden van schrijven. De meeste mensen schrijven alleen voor hun hobby; ze hebben niet echt de intentie om een eigen boek uit te brengen, laat staan te verkopen. Waarschijnlijk schrijven ze voor de naaste familieleden en vrienden, maar verder reiken hun dromen niet. Toch zijn er steeds meer mensen die graag zelf een boek uit willen geven en verkopen, maar hoe doe je dat? Voor die schrijvers zijn er tegenwoordig genoeg opties om het heft in eigen handen te nemen.
Het boek
Een boek begint altijd met het geschreven woord. Dus, je moet eerst wat geschreven hebben, voordat het uitgegeven kan worden. Dat klinkt logisch, toch zijn er veel mensen die wel beginnen, maar nooit hun werk afmaken. Dat is zonde. Dus de eerste stap in het uitgeefproces is om je boek helemaal af te schrijven, voordat je over de volgende stappen na kunt gaan denken.
Een boek schrijven werkt het beste als je de eerste versie gewoon zonder nadenken gaat schrijven. Let niet op de spelfouten of de kromme zinnen. Die kun je in een tweede versie altijd nog aanpassen. Stop pas als je de eerste versie helemaal klaar hebt.
Schrijftips
· Ken je personages (hoe heten ze, wat zijn hun hobby's, wat eten ze graag, etc)
· Wat zijn de rollen van je personages binnen het verhaal?
· Bepaal je perspectief (eerste persoon (ik-figuur) of de derde persoon (hij/zij))
· Zorg voor een goed onderwerp
· Houd de continuïteit in de gaten (John die gaandeweg het verhaal ineens Jos heet)
· Zorg voor een conflict, want zonder een conflict is er geen verhaal
PoD
Het boek is er, maar je bent nog geen uitgever. Vanaf dit punt kun je een boek laten drukken bij de HEMA of een PoD-service (Printing on Demand). Toch is er een nadeel: je maakt gebruik van de diensten van een ander bedrijf. Je moet je eigen 'kindje' weggeven en er maar op vertrouwen dat je er een mooi boek voor terugkrijgt. Bovendien ligt in veel gevallen de kostprijs van een boek bij een printing service een stuk hoger dan bij de alternatieven.
Zelf uitgeven
Als je besluit om zelf uitgever te worden, is het belangrijk om rekening te houden met de volgende stappen:
· Opmaak
· ISBN
· Barcode
· Eventuele illustraties
· Cover
· Drukker
· CB
· CBC
· Commissariaat voor de Media
· Bibliotheken
· Lira
· Pictoright
· Stichting PRO
· Boekwinkel
· Vertegenwoordiging
· Promotie
Opmaak
Een boek moet opgemaakt worden voordat het gedrukt kan worden. Dat kan in verschillende programma's.
Word
Het is een misverstand dat Word (waarschijnlijk het programma waarin je je verhaal hebt geschreven) ook handig is voor het opmaken van boeken. Word is echt alleen maar bedoeld om een tekst te schrijven en uit te printen. Met veel kunst- en vliegwerk is er wel een boek mee te maken, maar ideaal is het niet. Tevens zal een drukker meestal extra wensen hebben die niet met Word te realiseren zijn.
Indesign
Veel opmakers – DTP'ers (desktop publishing is een beter woord, maar tegenwoordig mag je gewoon 'opmaak' gebruiken) – hebben Indesign van Adobe in huis. De meeste mensen zullen Adobe waarschijnlijk wel kennen van het fotobewerkingsprogramma Photoshop. Indesign is behoorlijk uitgebreid, maar ook voor de beginners is het aan te leren. Een belangrijke tip is om via YouTube op zoek te gaan naar tutorials. Deze handleidingen leggen meestal stap voor stap uit hoe je iets kunt opmaken.
ISBN
Een ISBN, voluit Internationaal Standaard Boek Nummer is een nummer dat gebruikt wordt om een boek te identificeren. Simpel gezegd, zonder dat nummer weten boekwinkels niet dat je boek bestaat. Gelukkig is het vrij gemakkelijk om zelf een ISBN aan te vragen. Via www.isbn.nl kun je een account aanmaken en daarna een set van 100 ISBN's (prefixen) kopen (dat is goedkoper). De aanvraag van een ISBN is ook meteen je eerste stap als uitgever, want bij de aanmelding kun je al een uitgeversnaam opgeven.
Barcode
Om het ISBN te kunnen lezen, gebruiken winkels een scanner. Eigenlijk precies hetzelfde ding als bij de supermarkt. Deze scanner leest niet de nummers, maar wel de barcode. Deze barcode is niet meer dan een plaatje met allemaal verticale streepjes. Er zijn bedrijven die gespecialiseerd zijn in het maken van deze tekeningen, maar online is er ook veel gratis software te vinden.
De illustraties
Veel boeken bevatten illustraties. Tekeningen maken een boek levendig. Vooral bij jeugdboeken en informatieve boeken zijn ze essentieel. De auteur kan zelf gaan tekenen, maar meestal is het beter om de illustraties te bestellen bij een echte illustrator. Ook bekende illustrators zoals Iris Boter en Petra Heezen zijn beschikbaar voor freelance werk. Wees niet bang om ze gewoon een mailtje te sturen. Let op: een boek kan kleuren- of zwart-wit-illustraties bevatten. Beide moeten wel anders opgeslagen worden. Hier komt Photoshop weer om de hoek kijken. Bij kleur is het belangrijk dat het plaatje opgeslagen wordt als CYMK (Cyan, Magenta, Yellow, Key), voor zwart-wit is gray scale noodzakelijk. Binnen Photoshop (vanaf versie 5.5) zijn ze de keuzemogelijkheden te vinden onder IMAGE > MODE (Nederlandse versie: AFBEELDING > MODUS).
De cover
Het eerste dat bij een boek opvalt, is natuurlijk de cover. Deze voorkant moet er professioneel uitzien. Eerder werd Indesign al genoemd. Met dit programma kun je de titel van het boek en je eigen naam – niet onbelangrijk – aan de cover toevoegen.
Drukker
Zo, je boek is er. Virtueel dan. Nu is het een kwestie van je bestand te laten drukken. Veel drukkers werken met pdf. Via Indesign (maar ook via Word) kun je heel gemakkelijk een bestand exporteren als pdf. De drukker zal meestal de juiste instellingen doorgeven en ook een vinger aan de pols houden, want ook zij willen dat het drukken soepel gaat. Als de drukker klaar is met je boek, zullen ze in veel gevallen nog een proefbestand sturen. Hierop staan ook markeringen. Deze zijn nodig voor het bijsnijden van het boek. Van de auteur wordt nu verwacht dat hij of zij het hele boek nog eens naloopt. Op dit punt in het proces is het bestand namelijk nog aan te passen. Als het boek eenmaal gedrukt is, kan dat niet meer. Dus neem gerust de tijd om alles nog eens aandachtig te bekijken. Schakel desnoods de hulp in van een proeflezer of een eindredacteur.
Overzicht van een aantal drukkers
· Printquest (print en offset)
· Scanlaser (print)
· Wilco (print en offset)
· Printen en binden (print)
Het CB heeft ook een eigen drukkerij. Via deze zogenoemde PoD-straat printen zij het boek als er een bestelling binnenkomt. Hierdoor zijn de opslagkosten laag. Omdat het printen per stuk gaat, is de kostprijs van het boek wel hoog.
CB
Het CB heette vroeger gewoon Centraal Boekhuis. Die naam wordt soms nog gebruikt. Alle boeken in Nederland liggen bij hen in een groot magazijn. Het is zeker niet verplicht om je boek bij het CB aan te melden (het is niet kosteloos), maar wil je naam maken als auteur of uitgever, dan is het wel aan te raden om een aansluiting te nemen. Het CB houdt precies bij hoeveel van je boeken verkocht zijn en in welke (online) winkels.
Compacte aansluiting
Om een boek in de winkel te krijgen, is een aansluiting bij het CB essentieel. Daarvoor hoef je gelukkig niet veel te doen. Het CB heeft een compacte aansluiting voor beginnende uitgevers. Voor een klein bedrag per maand is je boek bij ruim 2500 (online) boekwinkels verkrijgbaar.
Aansluiting via een clusteruitgeverij
Is de directe aansluiting via het CB misschien iets te duur, dan is het een aanrader om lid te worden van een clusteruitgeverij. Deze uitgeverij heeft een directe aansluiting bij het CB en zij verdelen die kosten over de uitgevers die weer bij hen aangesloten zijn. Deze imprints staan op zichzelf, maar in veel gevallen wordt de soms ingewikkelde administratie van het CB door de clusteruitgeverij afgehandeld.
CBC
Alle boeken in Nederland liggen bij het CB, maar veel Christelijke boeken liggen ook bij het CBC. Dit bedrijf is ooit ontstaan uit onvrede, omdat de samenwerking met het CB niet altijd vlekkeloos verliep. Inmiddels zijn 99% van de Christelijke boeken bij CBC 't Gulden Boek verkrijgbaar.
Commissariaat voor de Media
Elk boek in Nederland heeft een vaste verkoopprijs. Deze prijs wordt bepaald door de uitgeverij. Het is verplicht om deze verkoopprijs vast te leggen bij het Commissariaat voor de Media. Via de website is het mogelijk om je aan te melden als uitgever en de verschillende prijzen vast te leggen.
Bibliotheken
Nederland is een land waar nog veel gelezen wordt. Niet iedereen koopt boeken in de winkels. De bibliotheken zijn nog steeds erg populair, omdat je er voor een lage prijs heel veel boeken kunt lenen. Als nieuwe auteur/uitgever wil je daar natuurlijk van profiteren en dat kan. Nadat je boek gedrukt is, stuur je minstens twee exemplaren naar onderstaand adres.
NBD Biblion
Afdeling Aanbodselectie
Postbus 7454
2701 AL Zoetermeer
Stuur bij de boeken een korte brief mee, met een vermelding van de verkoopprijs, de boekhandelskorting en je adresgegevens. Voeg ook de flaptekst bij en een extra motivatie waarom ze juist jouw boek in hun collectie op moeten nemen. Omdat NBD Biblion erg veel boeken binnenkrijgt, laten ze niet alles toe. Krijg je na twee weken je boek weer terug, dan is het helaas niet toegevoegd aan de collectie. Krijg je niets terug, dan heb je geluk. Biblion gaat dan je boek naar een aantal recensenten sturen. Zij schrijven een recensie die daarna naar alle bibliotheken in Nederland gestuurd wordt. Aan de hand van deze recensie wordt besloten of je boek in de bibliotheken komt. Wees niet teleurgesteld als je boek alleen maar in 25 bibliotheken terecht komt, want ook dat is een goede prestatie.
LIRA
Wat veel auteurs vergeten is de aansluiting bij de Lira. Deze stichting verzamelt alle leenrechtinkomsten die ze via de bibliotheken binnenkrijgen. Ben je bij de Lira aangesloten (het is gratis), dan krijg je geld voor elke uitlening van je boek bij de bibliotheek. Dit kan aardig oplopen. Dus het is wel handig om eens te neuzen op www.lira.nl.
Pictoright
Voor illustrators (als nieuwbakken uitgever is het wel netjes om deze informatie door te sluizen naar de illustrators) geldt hetzelfde: zij kunnen via www.pictoright.nl leenrechtgelden krijgen.
Stichting PRO
Als nieuwe uitgever loont het om je ook aan te melden bij Stichting PRO. Zij regelen de leenrechten voor uitgevers.
Boekwinkel
De boekwinkel, hier gaat het uiteindelijk om. Veel auteurs dromen van een plaatsje op de tafel. Ze staan al klaar met hun signeer pen en ze zijn bereid om flink wat interviews te geven. In de praktijk is het heel lastig om als onbekende auteur met je boek in de boekwinkel te komen. De aanhouder wint, maar het kan een lange weg zijn. Laat je niet ontmoedigen. Elke grote schrijver is zo begonnen. Boekwinkels verwachten een boekhandelskorting van minimaal 42%, maar je kunt ook afdingen tot ongeveer 30%. Boekhandels willen dus je boek aanschaffen met een korting. Van het verschil tussen inkoop- en verkoopprijs, kunnen zij weer nieuwe boeken aankopen en de winkel onderhouden.
Vertegenwoordiging
Grote uitgeverijen sturen vertegenwoordigers langs de winkels. Deze ras verkopers gaan met een koffertje vol folders naar verschillende winkels en proberen zo de boeken voor de uitgeverijen te verkopen. Dat lukt natuurlijk niet altijd, maar omdat zij al lang met hun vak bezig zijn, is de kans van slagen erg hoog. Zorg dus dat je als kleine uitgeverij ook bij zo'n vertegenwoordiger - of met een duur woord commissionair - aangesloten bent. Zij zijn kieskeurig in welke nieuwe klanten ze aannemen, maar ook hier geldt: de aanhouder wint. Ef en Ef media (www.efenefmedia.nl) is een goed begin en Paul Sebes is de kers op de taart (www.sebes.nl).
Promotie
Maak een pagina aan op Facebook, gebruik Twitter en/of Instagram en vertel de wereld over je boek. Heb je een website, begin dan een blog waarin je elke week wat zegt over je boek. Denk dan aan onderwerpen zoals:
· Waar kwam het idee voor het boek vandaan
· Een dag uit het leven van een schrijver
· (Her)publicatie van recensies
· Overzicht van persberichten
· Weggeefacties
Uitgeverij
Omdat een uitgeverij een echte bedrijfstak is, is het wel noodzakelijk om je als zodanig in te schrijven bij de Kamer van Koophandel. Om een uitgeverij te beginnen, heb je geen specifieke diploma's nodig. Maar vanzelfsprekend moet je wel een passie voor boeken hebben. Bij de Kamer van Koophandel krijg je - nadat je ongeveer 50 euro hebt betaald - een KvK-nummer en een btw-nummer. Beide gebruik je in je eigen administratie, maar ook als je bv-facturen stuurt naar boekwinkels of de bibliotheken. Vergeet niet dat op de verkoop van boeken 9% btw zit. Deze btw zit al in de verkoopprijs.
Belastingen
Omdat je een bedrijf hebt, moet je elk kwartaal inkomstenbelasting betalen. Hou je hier wel aan, want anders kun je een flinke boete krijgen. Een jaarrekening laten opstellen is ook aan te raden. Schakel op tijd een accountant in.
Je uren
Als zelfstandig ondernemer kun je aantrekkelijke belastingvoordelen krijgen, mits je aan het urencriterium voldoet. Per kalenderjaar moet je minstens 1.225 uur in de eigen onderneming gestoken hebben om te profiteren van de startersaftrek. Daarom is het belangrijk om alle zakelijke uurtjes bij te houden. Dat kan via een online urenregistratieprogramma zoals Nanda.
Boekhouding
Een belangrijk onderdeel van de nieuwe uitgeverij is het bijhouden van de administratie. Ook dit kan vrij eenvoudig met een programma zoals MoneyBird . Oorspronkelijk was dit programma puur voor het eenvoudig invoeren en versturen van facturen, maar tegenwoordig is het een volwaardig boekhoudpakket geworden. Vanwege de gunstige prijs is het een ideale aanwinst voor de zzp'er.
