Als ik nou vertel dat jongeren van tegenwoordig zéér weinig lezen dan zal hoogstwaarschijnlijk niemand daar verbaasd van opkijken. Maar waar ligt dat nou precies aan? Waarom lezen zij eigenlijk zo weinig? Vroeger was alles beter, nietwaar? Het gemiddelde leesniveau lag aanzienlijk hoger, spelletjes werden aan de kant gelegd voor een goed boek en men had plezier in het lezen van boeken. Is het leesplezier eigenlijk überhaupt nog wel te redden of is er geen andere optie dan met de tijd mee te gaan en het maar te accepteren? Tegenwoordig kijken jongeren nou eenmaal minder om naar boeken. Wat moet je dan ook met een boek, als je de technologische middelen van nu bezit?
Redenen van minder lezen
Wat zijn eigenlijk de redenen dat jongeren drastisch minder zijn gaan lezen? Dit heeft niks met luiheid te maken, maar onder andere met de uitgebreide mogelijkheden van tegenwoordig. Denk bijvoorbeeld aan Netflix, de series worden als maar beter. (Vooral) jongeren geven aan dat zij Netflixseries verkiezen boven het lezen van boeken. Ook ligt het principe van een boek niet zo heel erg ver af van een Netflix serie: series vertellen óók een verhaal, maar dan met beeld en geluid. In boeken wordt er gebruik gemaakt van tekst. Bovendien zijn films en series makkelijk en snel terug te kijken. Een boek kost veel tijd. Je moet er tijd voor vrijmaken en je best doen om je er in te verdiepen, voordat je de verhaallijn kwijtraakt. Netflixseries en- films kunnen dus grootse verhalen vertellen, net als romans dat kunnen.
Belang van lezen
Maar terug naar het lezen: Nederlandse jongeren lezen veel te weinig en dat heeft negatieve gevolgen, zo schreef Johan van Heerde op www.trouw.nl (2019) dat er in Nederland grofweg 2.5 miljoen laaggeletterden woonden. Laaggeletterdheid houdt, volgens de Stichting Lezen en Schrijven, in dat deze mensen moeilijkheden ervaren met lezen en schrijven, of rekenen en digitale vaardigheden. Dit is slechts één van de gevolgen die kunnen ontstaan, doordat we te weinig in aanmerking komen met boeken.
Maar het werkt ook andersom: des te meer men leest, des te vaardiger de lezer wordt. Dat lezen eigenlijk cruciaal is weten de meesten wel: het zorgt onder andere voor een uitgebreide woordenschat en verbetert je leesvaardigheid. Niet alleen hier is het lezen goed voor, maar het is ook goed voor sociaal-maatschappelijke opbrengsten. Zo zijn er al verscheidene empirische onderzoeken gedaan en daaruit blijkt dat onze hersenen nauwelijks onderscheid maken tussen ervaringen waar we over lezen en dingen die we zelf mee hebben gemaakt. Lezen draagt dus immens bij aan het vermogen je in te kunnen leven in andere mensen. Het vermogen dit te doen, wordt ook wel empathie genoemd.
Stimuleren van lezen
Aldus, Nederlanders lezen over het algemeen te weinig, wat leidt tot negatieve gevolgen. Maar hoe kun je nou mensen, bij uitstek jongeren, stimuleren om tóch te lezen? Is een verplichte leeslijst voor scholieren op de middelbare school dé oplossing? Op de literatuurlijst staan boeken die je kan lezen voor je lijst, ingedeeld op niveau en/of aantal punten. Selecteer een taal, sorteer op niveau, of punten en gebruik de filters. Deze lijsten zijn samengesteld in samenwerking met vakdocenten. Over de inhoud van de leeslijst zelf, heeft de scholier dus helaas geen invloed. Zo komt het vaak voor dat de leerling geen zin heeft om het boek te lezen, juist omdat hij/zij te weinig invloed heeft op wat deze persoon leest. Is een verplichte leeslijst dus wel helpvol om het leesplezier te bemoedigen, of heeft het juist een tegengestelde werking?
Daarover zijn de meningen verdeeld. Zo zegt de één dat een leeslijst inspirerend kan werken, terwijl de andere zegt dat de leeslijst het lezen ontmoedigt. De verplichte leeslijst zou het lezen ontmoedigen, omdat zodra iets verplicht is, het ook direct minder leuk wordt. In plaats van het idee dat de leeslijst stimulerend zou werken, zou dat juist het tegenovergestelde veroorzaken: het leesplezier nog verder naar de knoppen helpen. Lange, saaie en verplichte leeslijsten waar de scholieren maar niet doorkomen. Klagen over dat ene veel te lastige, literaire, boek. Alleen maar om zo nog verder in de negatieve spiraal te verdwijnen: boeken lezen met tegenzin, om vervolgens na voldaan te hebben aan de verplichte leeslijst, nooit meer een boek te pakken uit angst voor de nodeloze onbegrijpelijke teksten.
Daarentegen, zouden leerlingen uit zichzelf wel een boek pakken als er geen verplichte leeslijst is? Zouden zij er überhaupt bij stilstaan dat er nog boeken bestaan? Misschien is de leeslijst toch niet zo’n slecht idee. Door de leeslijst lezen scholieren boeken over actuele onderwerpen, zoals biologisch voedsel, armoede, de Amerikaanse wapenwet en nog veel meer. Bovendien kan de leerling kijken welk soort boek bij hem/haar past, er is immers zo veel nieuws te ontdekken! Als je eenmaal een goed boek te pakken hebt, zul je verder willen lezen. Als een boek je emotioneel raakt, dan zul je die auteur waarschijnlijk interessant vinden en wil je – zonder tegenzin – meer boeken lezen die door diezelfde auteur geschreven zijn.
Er zullen uiteindelijk altijd mensen vóór en mensen tégen de leeslijst zijn.
Middenweg
Misschien is er een soort tussencombinatie mogelijk? Wat nou als de leeslijst wordt onderverdeeld in verschillende genres waar scholieren uit kunnen kiezen? Denk bijvoorbeeld aan romans, detective, fantasy, thrillers, humor, biografie of oorlog. Op basis van deze genres hebben de leerlingen dan vervolgens een ruime keuze om uit te kiezen, zodat ze in ieder geval de mogelijkheid hebben om een boek te lezen, waarvan zij denken dat het bij hen past. Op deze manier hebben ze meer vrijheid om te kiezen voor een boek waar zij denken geïnteresseerd in te zijn. Wellicht wekt dit het leesplezier toch nog op en kan de leeslijst blijven voortbestaan. Is de leeslijst dan misschien toch nog te redden, of is het echt definitief gedaan met het leesplezier van leerlingen?
Bron: Ser: kabinet doet te weinig om laaggeletterdheid tegen te gaan |
Trouw Nederlandse jongeren lezen veel te weinig, dat heeft op termijn vervelende gevolgen | Trouw Waarom doet lezen er toe? | lezen.nl
