Wind in Hollandse zeilen
Windmolens zijn letterlijk de aanjager geweest van Hollands welvaren. In de dertiende eeuw ontstaan de eerste windmolens in Nederland. De standerdmolen of korenmolen waarmee graan wordt gemalen.
Een enorme technologische sprong voorwaarts. Daarvoor werden er namelijk nog met de hand (of met paardenkracht) molenstenen over elkaar gewreven om het graan tot meel te malen. Een zware en tijdrovende bezigheid. De windmolen werkte 'gratis' en dat 24 uur per dag wanneer nodig!
En anno nu, met de Kinderdijk als belangrijkste voorbeeld, is ze een toeristische trekpleister van formaat.
In het midden van de negentiende eeuw draaiden er in Nederland maar liefst negenduizend windmolens
Werkpaarden van formaat
In de vijftiende eeuw ontstaan de eerste poldermolens waarmee de mogelijkheid ontstaat om land van de zee terug te winnen. Het enorme Haarlemmermeer is onder andere op deze manier drooggelegd en ontgonnen. Een prestatie waarmee Nederland wereldfaam kreeg.
Zelfs nu is de schaal waarop deze droogleggingen werden uitgevoerd nog indrukwekkend. Zonder de windmolen zou dit een onmogelijke opgave zijn geweest.
Afbeelding via Pixabay
De eerste industriële centra in Nederland bestaan uit windmolens die houtzagerijen en oliepersen aandrijven
In de zeventiende eeuw (de Gouden Eeuw) wordt de windmolen pas echt populair, met het hoogtepunt in het midden van de 19 eeuw. Rond die tijd staan er naar schatting maar liefst negenduizend windmolens in Nederland!
Aanvankelijk werd de molen enkel gebruikt voor het malen van graan tot meel. Daar kwamen echter al snel exemplaren bij met een industriële toepassing. Zoals het zagen van bomen tot planken (voor de scheepsbouw!), het persen van olie of het maken van verf.
Hierdoor ontstonden de eerste industriële centra van Nederland in de Zaanstreek en Amsterdam. Alleen in de Zaanstreek staan in 1734 bijna zeshonderd molens!
Afbeelding via Pinterest
Naast wind ook water als aandrijving
Minder bekend is dat er in Nederland naast windmolens ook veel watermolens in gebruik waren. Deze maakt gebruik van stromend water van beken of kleine rivieren. Het water zet een rad of turbine in werking waardoor werktuigen in de molen in gang worden gezet.
Deze molens kom je alleen op hoger gelegen delen van Nederland tegen zoals in Overijssel, Gelderland, Noord Brabant en Limburg.
Tegenwoordig zijn zowel de historische wind- als watermolens cultuurhistorische monumenten van grote waarde die ons de mogelijkheid bieden een roemrijk verleden te herbeleven.
© het Zoete Hongaarse Leven
Comments
- 14 sep
1- 14 sep
1- 14 sep
2- 14 sep
2