NB: spoiler alert
Op mij heeft de joods-orthodoxe cultuur altijd een vreemde aantrekkingskracht gehad. Ik heb een enorme nieuwsgierigheid naar deze wereld, die voor mij heel mysterieus en spiritueel lijkt. En tegelijkertijd voel ik afstand en de kilte van een gesloten gemeenschap. Mijn ervaringen zijn eigenlijk alleen gebaseerd op de keren dat ik verdwaald in Antwerpen of in Londen terecht kwam in een Joods-orthodoxe wijk. Plekken waar ik me de vreemde eend voelde en waar ik geen toenadering merkte vanuit de mensen in deze gemeenschap.
De komst van een dramaserie op Netflix heeft hier voor mij persoonlijk verandering in gebracht. Shtisel is een vriendelijke en ook hartverwarmende dramaserie over familiebanden, geloof en liefde. Het decor is grauw en bevestigt het beeld wat ik bij deze cultuur aanvankelijk had. Echter laat deze serie je veel meer zien dan alleen het ogenschijnlijk sombere uiterlijk van de mensen, hun kleding en het interieur van hun huizen. Je leert de hoofdpersonen kennen op een hele basic en menselijke manier. Met hun problemen, sleur van het dagelijks leven, liefdesperikelen wordt het verhaal heel echt.
Het verhaal
Het verhaal draait om Akiva Shtisel. Een jonge, dromerige man, die in de wijk Geula in Jeruzalem woont. Hij is de hele dag aan het tekenen, het liefst zou hij daar zijn beroep van willen maken. Zijn vader kan zich hier echter niet in vinden en spoort hem aan om in voetsporen te treden van schoolhoofd. Akiva probeert dat, maar is hier absoluut geen geschikte kandidaat voor. In alles wat hij doet, komt zijn onhandigheid in alles weer naar voren. Hij komt in contact met een beroemde kunstenaar die zijn werken tegen hoge prijzen aan toeristen verkoopt. Hij blijkt echter een blik aan jonge kunstenaars voor hem te laten werken. Het enige wat hij doet is de werken signeren.
Als Michael ontdekt wordt door een prestigieuze kunstacademie die hem wil sponsoren gaat er een wereld voor hem open. Een fantastische kans voor hem, dit is eigenlijk waar hij altijd over heeft gedroomd. Maar ook hier heeft hij moeite om dit toekomstbeeld te verenigen met wat van hem van huis uit wordt verwacht.
Een ander belangrijk thema in deze serie is het huwelijk. En dan vooral de hele technische kant vooraf bij het vinden van een juiste kandidaat. Als een soort makelaarskantoor worden er “matches” gemaakt. Ik vond dit vooral een grappige twist geven aan het verhaal. Uiterst serieus wordt de taak van koppelaar uitgevoerd. Deze makelaar houdt zorgvuldig een boekje bij met namen en informatie over beschikbare kandidaten. Van welke familie ze zijn, uiterlijke kenmerken, karakter en interesses. In een wereld waarin juist veel bescheidenheid heerst, lijkt er op dit een onderwerp juist helemaal geen taboe te heersen. In “onze” westerse wereld zou het juist heel vreemd zijn als jongeren hun dates zouden laten plannen door oude mannen.
Contrast
Akiva heeft geen geluk in de liefde. Het lukt hem maar niet om een goede partij te vinden. Dat wil zeggen: er worden wel matches gemaakt, maar die mislukken toch. Zelfs een succesvolle match met een mooi meisje uit een goede familie, die ook nog eens veel interesse in hem toont. Akiva is opgelucht dat er een huwelijk in het vooruitzicht is. Maar dan blijkt zij ontzettend verwend en kinderlijk te zijn. Een meisje wat gewend is alles te krijgen wat ze wil door alleen maar lief naar haar vader te kijken. En als ze haar zin niet krijgt zet ze het op een huilen. Akiva besluit het net voor het huwelijk af te blazen. Een grote schande voor beide families. Later in het verhaal komt hij iemand tegen met wie hij wel een echte klik heeft. Geen onbekende voor hem, het is zijn nichtje Libbi. Echter heeft zij (of eerder haar vader, zijn oom) één eis. En dat is dat hij de kunst opgeeft.
Personages
Naast de verhaallijn van hoofdpersonage Akiva, spelen zijn vader, broer en zus met hun gezin ook een rol in deze serie. De zus van Akiva, Elisheva, heeft een gezin met 4 kinderen. Haar man, Lippe, kan de druk van het orthodoxe gezinsleven niet aan en besluit zelfs om er van door te gaan. Wat uiteraard een taboe is. Uiteindelijk keert hij wel terug naar zijn gezin. Er wordt niet of nauwelijks hierover gesproken. Hiermee wordt duidelijk dat dit soort zaken in de doofpot belanden en dat schijn ophouden een noodzaak is. Schaamte en gezichtsverlies zijn een wezenlijk onderdeel van deze serie. Zo erg, dat je die ook voelt. Ook al is dit geen onderdeel van je eigen wereld.
Een jonge Shira Haas is te zien als nichtje van Akiva. In het verhaal worstelt ze met puberteit, de confrontatie met het falen van haar vader als ouder en echtgenoot. Om houvast te krijgen in de wereld van regels en wetten besluit ze op jonge leeftijd te trouwen. Dit doet ze buiten goedkeuring van haar ouders om. De tegenstrijdigheid is hier goed te zien: aan de ene kant het rebelse, aan de andere kant wil ze hiermee laten zien dat ze haar rol als vrome huisvrouw en echtgenoot op haar neemt. Shira Haas is op iets latere leeftijd overigens te zien in de film Unorthodox. Een film met hetzelfde thema, maar belicht een duistere en dramatische kant van het leven van de orthodoxe Joden in de newyorkse gemeenschap. Tevens een absolute aanrader, gebaseerd op een waargebeurd verhaal.
Herkenbaar
Zonder veel spannende wendingen blijft de serie Shtisel je boeien. Het decor blijft gedurende de twee gemaakte seizoenen somber. En door het jiddisch wat gesproken wordt, is het noodzakelijk om de ondertiteling te blijven lezen om het verhaal te volgen. Je moet er wel bij blijven. Maar de waarachtigheid van de personages en gebeurtenissen maken het verhaal zo echt en herkenbaar. En ik zeg “herkenbaar”, terwijl deze wereld totaal niet herkenbaar is voor mij. Dit alles maakt de serie gewoon heel goed gemaakt en heel plezierig om naar te kijken. Shtisel is te zien op Netflix.
Comments
- 30 dec
0- 7 juni
1