Veranderingen.
Omgaan met veranderingen is vaak lastig voor mensen met autisme. Hierdoor kunnen ze negatief reageren op veranderingen of onverwachte gebeurtenissen. Schakelen vergt namelijk best veel
energie, zo naast het verwerken van alle prikkels van alledag. Hierdoor zijn veel mensen met autisme gebaat bij structuur in hun dag, en hierdoor hebben ze vaak ook routines.
Maar hoeveel structuur en routines je ook verweeft in je dag, het is altijd mogelijk dat er iets onverwachts gebeurd. Dit hoeven niet eens grote zaken te zijn, ook de kleine dingetjes kunnen een reactie veroorzaken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan iemand die spontaan aan de deur staat om een praatje te maken. Of je collega’s die besluiten om na het werk even te gaan borrelen en vragen of je mee gaat. Maar ook als er op de planning staat dat je aardappelen en groente zou eten, maar de groente blijkt niet meer goed te zijn en je moet nu iets anders verzinnen.
Als buitenstaander is het vaak maar lastig om te bevatten wat nu precies die impact is. Waarom is zo iets kleins zo lastig te verteren op zo’n moment? Het is toch juist leuk als je spontaan een uitnodiging krijgt om mee uit eten te gaan van je vriendin? Het is pas over een uur, dus je hebt tijd genoeg om je klaar te maken voor het uitje. Zo werkt het helaas niet in het hoofd van een autistisch persoon.
Onverwachte situaties zorgen vaak voor veel stress bij iemand met autisme. Het leven zit vaak al vol struikelblokken, en een onverwachte situatie zorgt voor een gevoel van controle-verlies. En dit is nu juist waar autisten zo’n behoefte aan hebben: controle. Er gaat vaak al zoveel mis, of ze hebben vaak al zo’n moeite om mee te komen, dat controle over hun dag hen net dat beetje houvast geeft. En als er dan iets onverwachts gebeurd, ook al is het een leuk iets, dan kan dat een gevoel van paniek geven.
En deze paniek kan zich weer op verschillende manieren uiten. Huilen, zich terugtrekken, een meltdown (niet te verwarren met een woedeaanval!) of verstarring kunnen allemaal tekenen zijn dat iemand even niet met een verandering om kan gaan.
Maar niet alleen onverwachte veranderingen kunnen een probleem vormen. Veranderingen waarvan je weet dat ze eraan komen kunnen ook moeilijkheden geven. Vaak gaat dit wel over grotere zaken, zoals een verhuizing, een nieuwe baan of verandering van hulpverleners. Ook al weten ze dat dit in het verschiet ligt, dan nog kan het een reactie veroorzaken. Vaak zijn dit dan reacties als hoofdpijn, extreme vermoeidheid, somberheid of paniek. Deze kunnen zich van tevoren uiten, maar ook pas achteraf.
Speciale interesses.
Een veel voorkomende eigenschap bij autistische mensen is dat ze heel speciale interesses hebben. Speciale interesses (ook wel preoccupatie, fiep of spin genoemd) zijn onderwerpen die autistische personen een gevoel van geluk en vreugde geven. Speciale interesses kunnen hen echt helpen stress te verminderen en motiveren om te leren. Een speciale interesse kan van alles zijn, zoals dieren, bands, shows, films, objecten enzovoorts. Een speciale interesse kan iets zijn dat een autistische persoon graag hoort of ziet, maar het kan ook iets zijn dat een autistische persoon graag doet, onderzoekt of gewoonweg alles over weet.
Er zijn drie hoofdtypen speciale interesses. De eerste is een voortdurend veranderende speciale interesse: het is een speciale interesse die niet lang duurt. Bijvoorbeeld: een week lang is de autist er érg in geïnteresseerd en zal er veel tijd aan besteden en de volgende week is de interesse over en kan het iets anders zijn.
Het tweede type speciale interesse is de speciale interesse die steeds weer terugkomt. De autistische persoon heeft deze speciale interesse een tijdje, vergeet het dan en na een poosje komt de speciale interesse weer terug.
Het laatste type speciale interesse is degene die maanden of zelfs jaren blijft en het kan zelfs hun hele leven een speciale interesse blijven. Deze speciale interesse kan een enorm effect hebben op hun leven. Het kan van invloed zijn op hun carrièrekeuze en bepaalt waarschijnlijk het soort vrienden dat ze maken.
Autisten zouden kunnen infodumpen (excessief praten) over hun speciale interesses, maar misschien ben jij helemaal niet geïnteresseerd in dat onderwerp. Maar onthoud dat een speciale interesse veel vreugde schenkt aan autistische mensen en het feit dat ze er met je over praten kan betekenen dat ze je vertrouwen én het helpt ook om stress te verminderen. Wees in ieder geval niet gemeen over hun speciale interesses of wanneer een autist aan het infodumpen is. Als het op dat moment niet uitkomt, leg dat dan gewoon op een vriendelijke manier uit. Ze zullen je wel begrijpen.
Enkele tips voor naasten.
- Wees duidelijk in je plannen en geef veranderingen tijdig aan.
- Gun de autistisch persoon tijd om aan een idee of verandering te wennen.
- Wees niet boos als de persoon niet langskomt als je ze spontaan uitnodigt. Hun brein kan het dan gewoonweg even niet aan.
- Breng als je samenwoont samen regelmaat aan in de dag. Pak de agenda er bij en vul deze in. Het kan helpen om verschillende kleuren te gebruiken voor verschillende soorten activiteiten, zoals werk, familietijd, uitjes of hobby’s. Vergeet ook zeker niet de rustmomenten in te plannen!
- Geef de autistische persoon tijd en ruimte om te besteden aan hun speciale interesses.
- Tijdens het beoefenen van hun speciale interesses kunnen autistische personen wel eens de tijd vergeten, waardoor ze vergeten te eten en te drinken. Het kan handig zijn dat je ze daar tussendoor aan helpt herinneren.
Comments
- 25 juni
1- 24 juni
1- 24 juni
1- 24 juni
1- 24 juni
1